tag:blogger.com,1999:blog-73955953387577971022024-02-07T16:13:55.838+01:00JeanFrujoBLOG DE FRUTOS FERNÁNDEZ GONZÁLEZJeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.comBlogger364125tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-7697798163306225092021-12-09T17:23:00.016+01:002021-12-17T16:47:00.071+01:00Historia de San Clodio<p style="text-align: center;"> </p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEi8W6-rcORc1SyRUftMvxGQurxmoZrOYcI8TpKdq1MA0o8vlqb7IkpIKCNcAAM0ODRpaukf_NDfGBq15ZbIyJNTBlwAP_tPFtp6YMd2ihL0SLvxEm4sPE-TKBQcJMtBYkiGQnggmewtTykjLZrXpZ0dXaddS6VAdwPgyEtrFYYlL9XFY3qBSs5Ig0fx=s569" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="569" data-original-width="404" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/a/AVvXsEi8W6-rcORc1SyRUftMvxGQurxmoZrOYcI8TpKdq1MA0o8vlqb7IkpIKCNcAAM0ODRpaukf_NDfGBq15ZbIyJNTBlwAP_tPFtp6YMd2ihL0SLvxEm4sPE-TKBQcJMtBYkiGQnggmewtTykjLZrXpZ0dXaddS6VAdwPgyEtrFYYlL9XFY3qBSs5Ig0fx=s320" width="227" /></a></div><br /><p></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span> </span>O pasado luns día 6 de decembro presentei en San Clodio, a miña parroquia
natal, o libro <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Historia de San Clodio</i>,
resultado de máis de vinte anos de investigacións sobre o pasado da parroquia, así coma do mosteiro e da xurisdición homónimos. Foi un acto emocionante e fermosísimo celebrado na igrexa parroquial, no que me acompañaron como intervintes os amigos: Celso Rodríguez Lourido, sacerdote natural de San Clodio, párroco de Nosa Señora de Fátima en Ourense e antigo profesor do
seminario da mesma cidade, e Francisco Sandoval Verea, historiador e arquivista, e
coautor comigo de diversos traballos. Mentres, Frank Díaz e Pedro Hernández, con guitarra e bandurra, ocupáronse magnificamente do acompañamento musical. En breve poderedes ver a gravación do acto en youtube.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">O traballo abarca algo máis de dez séculos, desde principios do século X,
cando se funda o mosteiro, ata finais do XX, cando abandonan o mesmo mosteiro os últimos
monxes beneditinos, e cando, de algunha maneira, se completa o colapso desta
pequena parroquial rural galega,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>o mesmo
có de moitas outras, imposibilitando talvez de xeito definitivo aquela Galicia soñada por Castelao,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>na que a parroquia, o noso verdadeiro
concello natural e “a máis antiga entidade local de España”, acadaría personalidade xurídica. Por iso pode ser un bo momento para publicar este
libro, porque non creo que os municipios –“entidades monstruosas, causa e orixe
do caciquismo” para o mesmo Castelao-, nin sequera as institucións de máis alto
rango administrativo, que nada fixeron para evitar este colapso, sexan as máis
axeitadas para gardar e promover o relato da historia das parroquias. Polo
tanto, o libro nace con ese lostrego, do que fala Walter Benjamin, tan intenso coma fugaz, que brila xusto
no instante en que periga a historia: cando os gañadores están a punto de facerse coa memoria dos vencidos.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Como se apunta na contraportada do libro, a historia dunha pequena
parroquia do Ribeiro pode parecer pouco para a amplitude e complexidade do
tema que se trata, pero Castelao recollía no <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sempre en Galiza</i> esta<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>cita
de Heine: “igual que desde a máis pequena fiestra pode contemplarse a
inmensidade do ceo, desde a máis pequena terra pódese comprender a grandeza do
mundo”.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Pois ben, o libro está editado pola Editorial Andavira e pódese adquirir ó
prezo de vinte euros no quiosco de Leiro e na librería Ábaco do Carballiño.
Ademais, os que estean fóra poden pedilo, mentres queden exemplares, ó mesmo
prezo, na dirección de correo: <a href="mailto:jeanfrujo@gmail.com">jeanfrujo@gmail.com</a>.</span></p>
<p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Para ter unha idea dos contidos, no arquivo adxunto consta o índice. Prema entón no enlace que se abre ó colocar o punteiro encima de: </span><a href="https://drive.google.com/file/d/1gmjd19MhW2fFfhS26eOoM3ioWmYvO4H3/view?usp=sharing" target="_blank">ÍNDICE</a></p><p class="MsoNormal" style="text-align: justify;"><a href="https://youtu.be/BT4xcuIM5A0">Ver video da presentación en youtube</a>: resulta conveniente activar subtítulos. </p><p class="MsoNormal" style="text-align: center;"></p>Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-22217660334375796352020-07-15T09:32:00.004+02:002020-07-15T11:11:21.250+02:00Vacacións<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDqnVxwwLPwfD5Y8adhbfL8stIeU9quOv52yDTRPlYIUz1FtfodOIYNItdHZ6IcwPHaKVP96K6f5RGF4-PdY1M_Dvz95mrIUImHdBjcCSWIZKPEiwhk_ymMgOOn1YA7PzUbZ90D_tJS_k/s1600/Saint-Marc-sur-Mer_Statue_Mr_Hulot.jpg" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhDqnVxwwLPwfD5Y8adhbfL8stIeU9quOv52yDTRPlYIUz1FtfodOIYNItdHZ6IcwPHaKVP96K6f5RGF4-PdY1M_Dvz95mrIUImHdBjcCSWIZKPEiwhk_ymMgOOn1YA7PzUbZ90D_tJS_k/s320/Saint-Marc-sur-Mer_Statue_Mr_Hulot.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif;"><span style="font-size: large;">C</span></span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">hegou o
desexado tempo das vacacións. Trátase dun tempo antigo -a voz vén do latín <i>vacatio</i>, do verbo <i>vacare </i>‘estar
vacante, libre, desocupado’-, pero que antes poucos podían gozar. Así, o
dicionario de Covarrubias (1611) entendía as vacacións como algo exclusivamente
académico: «</span><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">los
días que se dan de recreación a los estudiantes en las universidades</span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">». Logo, os dicionarios da RAE mantiveron como definición
invariable, desde a primeira edición de 1739 ata a de 1984: «Suspensión de los
negocios o estudios por algún tiempo». Só a partir da edición de 1985 se lle
engadiu: «</span><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">Derecho
concedido a cualquier persona que trabaja por cuenta ajena, de forma que
consiga un descanso periódico sin disminuir evidentemente su retribución</span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">». Non obstante, o dereito laboral a vacacións pagadas xa
existía. Fora unha conquista do goberno da Fronte Popular de Francia en 1936,
que chegou a España en 1944, cando se estableceu ó dereito a sete días de vacacións
ó ano, aínda que a maioría das empresas non o concederon ata cerca dos anos
setenta. En 1976 a duración pasou a vinte e un días, e só co goberno de Felipe
González, en 1983, se estableceron por lei vacacións mínimas de trinta días.
Agora ben, naquela España de vacacións raquíticas para os traballadores, os
xefes collían dous ou tres meses de “veraneo”, outra voz que resulta curiosa
cando examinamos o primeiro significado
que rexistra un dicionario de castelán, en 1803: «Sitio o paraje donde algunos
animales pasan el verano».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">De tódolos
xeitos, ocorreu un cambio fundamental no concepto de vacacións nos últimos
cincuenta anos: pasou de ser o tempo de descanso dos veraneantes, nun lugar
fixo e determinado, que normalmente se repetía ano tras ano, a ser o tempo do
trasfego masivo de turistas, movéndose freneticamente dun lado para outro, con
ansias de viaxar, canto más lonxe mellor, e de velo todo: un dos mellores xeitos
de “vivila vida”, din, pero que non é máis có resultado da programada
transformación das vacacións en obxecto de consumo da sociedade da diversión. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">A min, cando
chegan estas datas, sempre me veñen á memoria dous grandes, cada un no seu
ramo: Miguel Unamuno e Jacques Tati. O primeiro defendía para as vacacións o
cambio de aires, e con reparos as viaxes, pero non para contalas e presumir de
que estivemos en tal sitio, que iso non pasa de pura vaidade, senón para, máis
tarde, recordar e acender con esas lembranzas o apego ás paisaxes da alma, que
son fundamentalmente as da terra natal. Preguntábase Unamuno: «¿</span><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">Hay algo más
ridículo, más molesto y más prosaico que un turista</span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">?», e acababa convindo con Leopardi que «</span><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">conocido el mundo, no crece,
antes bien, mengua»</span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">. «</span><span style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">Andar y ver,
dicen. Mejor acaso sentarse y esperar</span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">», concluía.<o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">De Tati o que me vén á memoria é a súa película máis
fermosa e máis poética: <i>Las vacances de
Monsieur Hulot </i>(1953). As vacacións soñadas posúen para min as imaxes, o son e a
música desa película: as olas rompendo mansamente sobre a praíña con farallóns
de Saint Marc sur Mer, e o fantástico tema musical de Alain Romans
acompañando... Hai bastantes anos
estiven moi cerca desa praia do Loire-Atlantique, en La Baule. Pero non me
despracie ata Saint Marc, agora lugar de peregrinación turística polo <i>M. Hulot</i> de Tati. Lembreime de algo que
escribira Proust: «Hai persoas que viaxan para ver cos seus propios ollos unha
cidade desexada, imaxinando que no real se pode saborear o encanto do soñado».</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario La Región o 15 de xullo do 2108 (último da serie <i>A contrafío</i>)</span><br />
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span>
<br />
<div style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><iframe allow="accelerometer; autoplay; encrypted-media; gyroscope; picture-in-picture" allowfullscreen="" frameborder="0" height="350" src="https://www.youtube.com/embed/R2UvnkYoEIY" width="470"></iframe></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;">Se queres ver a película enteira <a href="https://zoowoman.website/wp/movies/las-vacaciones-del-senor-hulot/">pincha aquí</a>. O tema musical principal da película, "Quel temps fait-il à Paris", gústame máis nesta versión.</span></div>
<div style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
</div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman", serif; font-size: 12pt;">
</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-39727808948971769002018-06-02T11:06:00.001+02:002018-06-02T11:06:42.751+02:00O Chalé<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7AvCS6enNY-4mixGw4aSS9t4INSiKfLCmUwnQ7ZOug6ch-Lc2OqdCkKRbhiQ-i45LGfX9j7X7cSdw-J1DKuT0NtKURvCQvpLFiqA0ees1NVZFjI2JbcwNl5ojL93c3E8tBzDmTu1WM20/s1600/chalet-iglesias-montero.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="719" data-original-width="967" height="237" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh7AvCS6enNY-4mixGw4aSS9t4INSiKfLCmUwnQ7ZOug6ch-Lc2OqdCkKRbhiQ-i45LGfX9j7X7cSdw-J1DKuT0NtKURvCQvpLFiqA0ees1NVZFjI2JbcwNl5ojL93c3E8tBzDmTu1WM20/s320/chalet-iglesias-montero.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">C</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">omezarei
esta semana outra vez pola etimoloxía. “Chalé” é unha palabra orixinaria da
Romandía Suíza, dun prerromano *cala ‘lugar de abrigo’, o mesmo que está detrás
do galego “cala” ‘pequena enseada’, con igual forma no portugués, no castelán, no
catalán e no italiano, e coa de “cale” en francés. Na Romandía, un chalé era
antigamente a cabana de pedra ou de madeira, situada na montaña, a onde se
mudaban os vaqueiros no verán, para ocuparse do gando e facer queixos. Desde aí
foi evolucionando o seu significado ata o principal actual: ‘casa unifamiliar
de unha ou varias plantas cun terreo circundante dedicado a xardín’. En
castelán a palabra rexístrase desde mediados do XIX, e desde aí pasou ó galego.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">A finais do
XIX ter un chalé na montaña, na praia ou na mesma cidade, era unha sinal de
poderío económico, dado que as clases populares rurais non podían aspirar a
soster dúas vivendas, e as urbanas bo era se atopaban un teito baixo o que
acubillarse. Castelao queixábase deste xeito en 1919: «A min faime choutar de
carraxe ese andazo do chamado “chalet”, onde viven os nosos homes de diñeiro
... ¡A tales casas tales homes!»; pero o obxectivo principal do escrito era a
denuncia dun estilo arquitectónico totalmente alleo ó tradicional de Galicia. Porque
Castelao tiña moi claro que dispor dunha casa cun terreíño, lonxe de ser un
luxo era unha aspiración lexítima da xente: «Todo galego quer unha casa de seu,
independente, con catro fachadas e asentada nun outeiro».<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Aínda así, a
denominación de “chalé” non se fixo habitual ata os anos 60, en paralelo co
incipiente desenvolvemento económico. Basta ver como nas construcións
anteriores dese tipo o normal é atopar na porta o nome de “vila” e non o de
“chalé”. Foi a partir desa época cando Galicia se comezou a encher de chalés,
especialmente nas franxa costeira, pero tamén en lugares do interior
especialmente favorecidos polos cartos da emigración, con casos paradigmáticos
coma os do Carballiño, Beariz ou Avión. Pero agora hai magníficos chalés por todo
o país. Poderá discutirse o gusto dalgúns deles ou a organización do territorio
onde se asentan, pero se algo non falta en Galicia son chalés. E,
evidentemente, os donos non son sempre millonarios: ó contrario, hai familias
galegas moi humildes que teñen casas excelentes: porque souberon medirse e
aforrar para elas.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero do
chalé que agora falan todos –especialmente <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>os que deberían estar calados- é do de Pablo
Iglesias e Irene Montero na Serra de Madrid. E a min lémbrame un caso que se
contaba por Bergantiños nos primeiros oitenta. Sucedera que nas municipais do
79 presentárase á alcaldía de Malpica polo PCE un médico que exercía na vila.
Un día que estaba o médico cun grupo de amigos beneficiándose dunha gran
mariscada no restaurante “O Burato”, o mellor de Malpica daquela, entraron uns
paisanos a tomar un vaso e pronto comezaron a murmurar: «Moito comunismo e
moito falar dos pobres e mira como se poñen!». O médico, que os coñecía, levantouse
e faloulles deste xeito: «Coidadiño, non vos equivoquedes: eu preséntome polos
comunistas para que todos poidades comer marisco coma min, pero non para deixar
de comelo eu!». E aí acababa o conto. Pero claro, Iglesias e Montero xa fixeran
a promesa firme de repudiar o marisco antes de probado... <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Típico dos rapaces!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 27 de maio do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-56926325349419952802018-06-02T10:58:00.000+02:002018-06-02T10:58:43.460+02:00Tempo agónico<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivJGzjFV2qlrErFnsTWI3slEYIz9sITP5_RT6F5fQi4Sqh-JNSIzJUcSQpLbEdtOFunAkO4aD1k5l8mgoDJVvv3uOpq85pOXt_PImv3VtdAjjzTy3uuAdvtN4LyH-JnqzkajAaXWU1RzM/s1600/S%25C3%25A1nchezFerlosio.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="427" data-original-width="640" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivJGzjFV2qlrErFnsTWI3slEYIz9sITP5_RT6F5fQi4Sqh-JNSIzJUcSQpLbEdtOFunAkO4aD1k5l8mgoDJVvv3uOpq85pOXt_PImv3VtdAjjzTy3uuAdvtN4LyH-JnqzkajAaXWU1RzM/s320/S%25C3%25A1nchezFerlosio.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="font-size: large;">O</span> adxectivo «agónico» procede do substantivo «agonía»: ‘angustia do
moribundo, estado que precede á morte’, pero tamén, e antes, ‘loita, combate’.
Coma todas as palabras da súa familia léxica, vén en última instancia do termo
grego «Agón», que era entre os antigos helenos o lugar do Olimpo onde se
reunían os deuses, pero pronto significou tamén ‘loita, combate’, dado o
carácter pouco amigable que tiñan as relacións entre as divindades. De aí que
no teatro clásico o «agón» fose o conflito dialéctico sobre o que se estruturaba
a obra, o mesmo que «protagonista» era o que comezaba a discusión e
«antagonista» o que se opoñía. Así, a relación entre os dous significados
principais de «agonía» enténdese agora facilmente, pensando que quen «agoniza»
mantén unha tráxica contenda coa morte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Vén ó caso todo isto porque dous importantes intelectuais españois do
século XX, Sánchez Ferlosio e Lain Entralgo, prestáronlle gran atención a este
adxectivo que, na situación actual, talvez resulte obrigado recordar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Sánchez Ferlosio diferenza entre un tempo consuntivo e un tempo agónico. O
primeiro é o tempo da felicidade -o do xogo dos nenos, o do traballo creativo,
o do amor...- no que cada instante se vive plenamente no seu presente, liberado
do peso do pasado e da incerteza angustiosa do futuro. O segundo, que denomina agónico
ou adquisitivo, é un tempo tenso, sen presente, no que cada instante só existe
en función do pasado e do futuro: é o tempo das metas marcadas, o dos deportes
de competición, e tamén o característico da historia; un tempo que pode traer
satisfaccións, pero nunca a felicidade. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dicía
Hegel que a historia non era terra propicia para a felicidade; e remacha
Ferlosio que tampouco o é a vida entendida coma unha competición. A ideoloxía
competitiva en calquera ámbito, o culto da excelencia, a preparación intensiva
para ser os mellores, a cobiza por ser os máis ricos,... Trátase de “valores”
que, entendidos como absolutos, converten o tempo en fundamentalmente agónico,
conflitivo e infeliz.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Laín Entralgo, que formou con Unamuno, Ortega, Américo Castro e Sánchez
Albornoz o grupo de autores que máis indagaron no problema do ser e da natureza
de España e dos españois, escribía en 1997, con case noventa anos, un magnífico
ensaio que levaba por título de “El sentimiento agónico de España”. Comezaba
lembrando un soneto de Quevedo: «Miré los muros de la patria mía,/ si un tiempo
fuertes, hoy desmoronados,/ de la carrera de la edad cansados,/ por quien
caduca ya su valentía/...», que fora escrito en 1643, cando o poeta, vello,
desenganado e perseguido, asistía o declinar de España: o Corpus de Sangue e a
guerra de Cataluña, a rebelión e separación de Portugal, a paz de Westfalia...
Despois repasa Entralgo o sentimento agónico na España de finais do XIX e
principios do XX, en Menéndez Pelayo, en Unamuno, en Ortega, en Machado... Pero
en ningún dos dou casos, advertía, España acabou fenecendo. Agora ben, na
conclusión escribía: «En el siglo XXI, ¿qué va a ser de España? ¿Se producirá
en ella una paulatina desintegración? ¿Se alcanzará la realidad de una nueva y
más satisfactoria convivencia? España vive y, en determinados aspectos de su
existencia, vigorosamente. Pero ¿hacia dónde va? Yo no lo sé.».</span><o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 20 de maio do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-16957391406677861592018-06-02T10:53:00.001+02:002018-06-02T10:53:43.832+02:00A propósito dos Nobel<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjMe0GlqFj9t1csH_pNlh_5-Ns8ay46tFXDuhPmJI_pz4Y-lP99cVuaBegKV-q8cJ9KiEXJXWHFQoRwigPAC5WxSIdfQ4W35rm6-rSfSIsPwrmLRzhfzIZglkx6RxUjQyqH0h9FOsxIsYc/s1600/alfred-nobel.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="458" data-original-width="611" height="239" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjMe0GlqFj9t1csH_pNlh_5-Ns8ay46tFXDuhPmJI_pz4Y-lP99cVuaBegKV-q8cJ9KiEXJXWHFQoRwigPAC5WxSIdfQ4W35rm6-rSfSIsPwrmLRzhfzIZglkx6RxUjQyqH0h9FOsxIsYc/s320/alfred-nobel.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">A</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"> Alfred
Nobel (1833-1896), fundador dos premios homónimos, coñéceselle sobre todo por
selo inventor da dinamita. E hai moita xente que pensa que o seu legado foi un
xeito de compensar o mal que lle fixo á humanidade co seu invento. Pero
permítanme que lles diga que é unha forma de pensar cativa e malvada, coma se
culpamos das mortes por arma branca a quen inventou os coitelos. Porque a
bondade ou a maldade non están na natureza dos inventos, senón no seu uso; así,
o da dinamita resulta utilísimo nas obras de enxeñaría, pero asasino cando mata
á xente. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Conviría
saber que Nobel, ademais de químico e inventor excepcional, foi un home
tremendamente culto e sensible, de educación exquisita: dominaba cinco idiomas,
tiña paixón pola literatura e preocupábase polo benestar humano e a paz mundial.
Pero tamén foi un home solitario e melancólico, inmensamente rico e bastante
infeliz. Nunha ocasión, escribiu este lacónico autoretrato: «Pobre criatura
medio viva. Maiores méritos: ter as uñas limpas e non ser unha carga para
ninguén. Maiores defectos: non ter unha familia, nin bo humor nin bo estómago.
Maior preocupación: non ser enterrado vivo. Feitos importantes da súa vida:
ningún».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Cando morreu,
Nobel deixou unha inmensa fortuna, duns 33 millóns de coroas. De acordo co seu
testamento, para a familia foron apenas cen mil, e o resto foi investido<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>co fin de distribuír os intereses entre cinco
premios anuais -de física, de química, de medicina, de literatura e da paz- <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que debían ser concedidos a aqueles que no ano
anterior «houberan outorgado maior beneficio á humanidade». Os premiados de
física e de química serían designados pola Academia Sueca de Ciencias, os de medicina
polo Instituto Karolinska, os de literatura pola Academia Sueca da Lingua e os
da paz por un comité de cinco persoas do Parlamento de Noruega. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Falouse moito estes días dos Nobel. En concreto
do escándalo por denuncias de abusos sexuais contra o home dunha académica
sueca, o que levou a pospoñer a concesión do premio de literatura deste ano ata
o que vén, cando se entregarán os galardóns de 2018 e de <st1:metricconverter productid="2019. A" w:st="on">2019. A</st1:metricconverter> raíz de todo isto
tense estendido unha sombra de sospeita sobre os Nobel, aproveitada por algúns
para lembrar que en tódolos sitios cocen fabas, pero tamén para xustificar, tacitamente,
as corruptelas e amaños que a miúdo se coñecen sobre premios, maiormente literarios,
que se conceden en España. E a comparación resúltame odiosa. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">O primeiro
que cumpre dicir é que os premios Nobel non lle custan un céntimo ós contribuíntes
suecos, a diferenza do que sucede aquí con algúns dos premios máis xenerosos,
que pagamos todos: Cervantes, Príncipe de Asturias, etc. O segundo, que na
concesión dos Nobel non existen intereses comerciais, os que priman cando os
premios son unha estratexia publicitaria máis: Planeta, Nadal, etc. <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ademais, no caso dos Nobel, quen pon os cartos
(a Fundación Nobel) nada ten que ver na selección dos premiados. O problema,
hai que subliñalo, afecta exclusivamente á Academia Sueca, e nin sequera a un
dos seus membros, senón á súa parella. Aínda así, as simples sospeitas de
filtracións, que non de amaño dos premios, así coma a falta de atención a
denuncias previas sobre o acosador, foron suficientes para que dimitisen seis
dos dezaoito académicos. En fin: comparen co que adoita suceder en España en
casos semellantes <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e verán que calquera
parecido é pura coincidencia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 13 de maio do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-74218925075838519642018-06-02T10:50:00.000+02:002018-06-02T10:50:14.783+02:00Maio do 68<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXPSGOQSxIMI_Rpdvjo_U_R4RRkjNBhAGJEHEuIYJtXg88LNgmgYliNug4byho6qsdccaxseLF-gzZS3qrZ_rB2ebE5_OXPLxFyummgP-Of0OUwcgQASBhOm4V4_WO_0xJn51Jh5tJITo/s1600/Mayo68.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="553" data-original-width="980" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhXPSGOQSxIMI_Rpdvjo_U_R4RRkjNBhAGJEHEuIYJtXg88LNgmgYliNug4byho6qsdccaxseLF-gzZS3qrZ_rB2ebE5_OXPLxFyummgP-Of0OUwcgQASBhOm4V4_WO_0xJn51Jh5tJITo/s320/Mayo68.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">E</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">n maio do
68 eu era un adolescente que cursaba o bacharelato no instituto de Ribadavia. E
non lembro ter noticia do que estaba sucedendo cos estudantes nas rúas de París.
Nin sequera dos disturbios do mesmo tipo que acontecían aquí, na Universidade
de Santiago. O único conflito do que sabía era o do embalse de Castrelo de Miño,
e iso porque algunha vez, ó pasar por San Paio, no autobús do Cabanelas,
viramos á Garda Civil montada en cabalos dirixirse a Castrelo. Daquela España era
un país domesticado no que tanto a xente
coma os medios sabían ben do que conviña falar e do que non. Aquel ano
informárase abundantemente do asasinato de Martin Luther King e do de Robert
Kennedy, o mesmo ca da ocupación de Checoslovaquia polos tanques rusos ou da
matanza de estudantes en México, pero pouco dos sucesos de París e nada dos
disturbios nas universidades españolas.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Na primavera
do 68 as noticias que máis atención mereceran foran: o trunfo de Massiel en
Eurovisión cantando o <i>La, La, La</i>, a canción
que Serrat se negara a cantar en castelán, e a eliminación do Real Madrid -de
Amancio, Velázquez, Gento...- polo Manchester United –de Stiles, Best, Bobby
Charlton...- nas semifinais da Copa de Europa. Porque no fondo, tampouco
cambiamos tanto...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero a pesar
de toda esa ignorancia respecto do que pasaba, boa parte dos da miña xeración,
e incluso dos da posterior, somos fillos políticos do Maio Francés, tanto ou
máis cós que xa eran mozos daquela: porque a chegada e asimilación das ideas,
modas e costumes do movemento tardaron
un tempo en producirse en España. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Aínda así,
convén sinalar que o Maio Francés é un concepto enganoso, coma gran parte dos
conceptos históricos. Na realidade, o movemento sitúa as súas raíces lonxe de
Francia, concretamente nos EE UU. Hai que ir á xeración beat, á guerra de
Vietnam, ó hippismo e ós disturbios na Universidade de Berkeley (California) do
ano 1964, para entender a orixe da protesta estudantil que acabou estendéndose por Europa no 68, non só
por Francia, aínda que a crise política que desatou nese país fose a máis
importante de todas.<o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">De que se trataba? Non é fácil dar unha resposta
concisa, porque a revolución poderiamos dicir que tivo un gran pluralismo
semántico. Pero hai algo fundamental: a sociedade, logo das guerras da primeira
metade do século e do paso de millóns de persoas pola disciplina militar,
estaba moi xerarquizada e moi centrada no progreso material, pero esquecida do
home e da súa natural aspiración á
liberdade e á felicidade. O progreso, como ensinara Freud, viña en gran medida
de reprimir os instintos da xente, especialmente os apetitos sexuais. E a
mocidade xa non estaba disposta a aturar os sacrificios e represións que
pasaran os seus pais. Quería vivir a vida e ser feliz. Para que tanto progreso
e tanto consumo se os homes continuaban sendo infelices e os mozos seguían
sendo enviados a morrer ós campos de batalla? De aí vén a contracultura do
hippismo. Se a cultura traía opresión, a liberdade debería vir da
contracultura: levar o pelo largo, consumir drogas, ir mal vestidos, practicar
o sexo libremente, non mover unha palla, meditar, pintar, cantar, admirar a
natureza... Tratábase de ser libres para facer o contrario cás persoas “normais”...
Claro que era unha utopía! Pero conviría saber que bastante do mellor da nosa
sociedade, sinaladamente no ámbito das liberdades persoais, vén daquela utopía
do Maio do 68.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 6 de maio do 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-70850223437259438902018-06-02T10:37:00.000+02:002018-06-02T10:37:25.844+02:00Libros<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqT3xlabJgKgdSeSHN9_XTrLx7pJHw2fyHkQDJCIa6wKkOmNiNwJLjM2EI2mM2QfaenkH1CB0QRw5siFqUlghGr_lVEmBKILrJYIaP6l66zaHTWTtCL06tr39XYQ11X0NHjEMEvnR5le0/s1600/Sarmiento.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="800" data-original-width="784" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhqT3xlabJgKgdSeSHN9_XTrLx7pJHw2fyHkQDJCIa6wKkOmNiNwJLjM2EI2mM2QfaenkH1CB0QRw5siFqUlghGr_lVEmBKILrJYIaP6l66zaHTWTtCL06tr39XYQ11X0NHjEMEvnR5le0/s320/Sarmiento.jpg" width="313" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">E</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">ste pasado
luns, 23 de abril, foi o día internacional do libro, celebración instituída
pola UNESCO co fin de fomentar a lectura e a industria editorial. Conmemora o
pasamento de Cervantes e o de Shakespeare, que faleceron o mesmo día do calendario
do ano 1616, pero en días distintos. Esta aparente adiviña explícase
considerando que nesa época España e Inglaterra tiñan calendarios diferentes.
España usaba o gregoriano desde 1582, mentres <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Inglaterra mantivo o antigo xuliano ata 1752. En
España, ó xoves 4 de outubro de 1582 seguiulle o venres 15 de outubro, de xeito
que aquel ano só tivo 355 días. En Inglaterra, en 1752, despois do mércores 2
de setembro veu o xoves 14, e os ingleses, con gran enfado, perderon 11 días
dese ano. En consecuencia, o 23 de abril de 1616, cando en<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Madrid falecía Cervantes, en Inglaterra aínda
era día 12, e Shakespeare estaba vivo. Morreu once días despois, o 23 de abril,
cando aquí xa era o 3 de maio, o día da Santa Cruz.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero do que
quería escribir era dos libros e da lectura, e da súa importancia. Nesta
cuestión, coma en case todas, aparecen dúas posicións extremas: a dos que
pensan que os libros son a fonte máis importante de sabedoría e que todo aquel
que non os le é un ignorante, e a dos que consideran que apenas se precisan
libros para aprender o fundamental da vida... Que penso eu? Pois que cos libros
pasa coma cos alimentos: que a algúns conviríalle comer máis e a outros menos;
que o que <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>a un lle senta ben a outro
pode sentarlle mal; que os padais son distintos e cambian co tempo e coas
circunstancias, e que<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>non só de pan vive
o home.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">O padre
Sarmiento, como é sabido, pasou a vida entre libros. Nunha carta que escribía
en 1745 declaraba que todo o que sabía era grazas ós libros. Non obstante, anos
despois, en 1760, logo dalgunhas saídas do convento e de certas viaxes, coma as
que fixo por Galicia en 1745 e 1754, escribía: «O pouco que sei de substancia,
non o sei polos seis mil libros que teño, senón polo pouco que andei fora da
miña cela». Referíase Sarmiento ó que aprendera no gran libro da vida e da
natureza. O mesmo libro do que nos fala Diderot en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Jacques o Fatalista</i>, cando o amo, asombrado pola precisión dos razoamentos
do seu criado Jacques, exclama: «Pero, onde diaños aprendiches ti todo iso?», e
o servente <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>responde: «No gran libro. Ah,
meu amo! Xa pode un reflexionar, meditar e estudar todos os libros deste mundo,
que non pasará de modesto escolante se non é capaz de ler no gran libro».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Xusto nese
gran libro sen follas era onde máis lía o meu admirado Josep Pla, que non por
iso deixaba de ser un magnífico lector de libros con follas, pero que advertía
contra o exceso de afección libresca sentenciando algo que resulta obvio: «O
home non veu ó mundo para ler libros». E que, convencido da superioridade do
mundo real fronte ó imaxinario, chegara a lanzar contra <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>os adultos que len novelas este sonoro
exabrupto: «O<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que a partir dos trinta e
cinco anos le novelas é un cretino». Desmitificador dos libros onde os houbera,
Pla deixou escrito no <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Caderno Gris</i>: «Os
libros dinnos que existe o amor, a gloria, a grandeza [...] A vida dinos que no
hai nada diso [...] Non hai nada do que poñen os libros.». Esaxeraba, claro
está, pero non perciben un gran fondo de razón <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>en todo iso que escribía?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Por certo,
Pla tamén finou un 23 de abril. De 1981. En Llofriu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 29 de abril do 2018.</span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-51354025332022310112018-06-02T10:31:00.000+02:002018-06-02T10:31:38.815+02:00Desmemoria histórica<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">P</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">ermítanme
que comece este artigo lembrando un libro fundamental para a cultura galega:
“Galicia hoy y el resto del mundo” (1987), que Isaac Díaz Pardo escribiu en
castelán, para que ninguén puidese alegar que non entendía o que dicía. A Díaz
Pardo, como é sabido, fusiláranlle ó pai na Guerra Civil, e o libro é unha
homenaxe a todos os que por aquela tráxica circunstancia sufriron a historia,
ben fose en forma de persecución, de exilio ou mesmo perdendo a vida; pero tamén
é un manifesto contra a desmemoria: «el arma más poderosa que manejan los
enemigos de Galicia». «Lo peor no es que a uno le maten a sus progenitores sino
que le dejen con la boca abierta y desmemoriado para toda la vida»... Pensarán
algúns no moito que leva chovido desde 1987 e no que se ten avanzado nisto da
memoria histórica... Pero eu non vexo tantos avances.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Moveume
a<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>escribir sobre este tema unha noticia
que lía neste xornal hai uns días. Falaba dunhas obras no Carballiño,
concretamente nun xardín que «se dedicó en su día a Aquilino Sánchez, perito
agrícola y político gallego nacido en este municipio». Imaxinen vostedes que se
escribise algo semellante de Alexandre Bóveda, cambiando O Carballiño por
Ourense e o de perito agrícola por perito mercantil, o título académico de
Bóveda... Pois resulta que Aquilino Sánchez, aparte de perito agrícola e
político natural do Carballiño, era o alcalde lexítimo da vila en 1936, cando o
golpe militar de Franco. De resultas, foi inxustamente preso e logo vilmente asasinado.
Máis alá de calquera consideración, o perfil que aparecía no xornal pareceume o
síntoma dun <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>mal profundo: o da
desmemoria que denunciaba Díaz Pardo. Porque, en efecto, a maioría dos
carballiñeses ignora quen foi Aquilino Sánchez; pero non se trata dun caso
único: algo semellante pasa en Ribadavia con Benito Gallego, no Barco con Abdón
Blanco, en Verín con Carlos Reino, en Amoeiro con Castor Sánchez ou mesmo en Ourense
con Manuel Suárez, todos eles alcaldes asasinados ó estalar a Guerra Civil. Incluso
debo apuntar que o do Carballiño, que eu saiba, é o único caso, entre os que
citei, no que existe unha rúa co nome do alcalde mártir, mentres en Ourense ou
en Verín sei de propostas no mesmo sentido que nunca se concretaron. Como
saben, non son nada partidario da apropiación política da odonimia (parte da
toponimia que se ocupa dos nomes das rúas), pero se tivera que facer unha
excepción, ningunha encontraría máis xustificada cá dos nomes dos alcaldes
mártires: porque debe saberse que foron asasinados por iso: por ser alcaldes;
en consecuencia, eses concellos teñen unha débeda perpetua coa súa memoria.
Unha rúa ou unha praza co seu nome (ó que anteporía o título de alcalde: “Alcalde
Aquilino Sánchez”, por exemplo, para que ninguén ignorase quen fora) sería o
mínimo que se lles podería ofrecer. Pero tampouco iso é suficiente, o mesmo que
as homenaxes illadas. Aquí pasa coma no ensino: non basta con dedicarlle dúas
clases ós temas importantes: hai que traballalos día a día. E comezando sempre
polo máis próximo. Porque se indispensable é saber quen foi Alexandre Bóveda ou
García Lorca, non o é menos que un carballiñés saiba de Aquilino Sánchez,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ou un ourensán de Manuel Suárez. Pero xa o
advertira W. Benjamin: recuperar <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>a
verdadeira memoria do pasado é unha carreira contra o vento, que sempre empuxa
a favor do esquecemento.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 8 de abril do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-44078661428685955872018-06-02T10:26:00.001+02:002018-06-02T10:26:15.558+02:00Big Data<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">A</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"> Biblioteca
de Babel é unha ficción de Borges. Trátase dunha especulación tipicamente
borgiana sobre unha biblioteca infinita, na que, nun número indefinido de
galería, dispostas en vertical e comunicadas por unha gran escaleira central de
caracol, estarían depositados todos os libros posibles: non só os que se
escribiron e os que se escribirán, senón tamén todos os que se deixaron de
escribir e os que nunca serán escritos. O relato era pura fantasía en 1941,
cando foi creado, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>pero talvez agora non
o sexa tanto.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">En 1941 a
biblioteca con máis información do mundo era a Biblioteca do Congreso dos EE.UU,
con máis de cen millóns de documentos. Hoxe, a cantidade de información é tal
que os datos almacenados para cada sete persoas equivalen a unha Biblioteca do
Congreso dos EE UU. Incrible? Si, pero certo. Se toda esa información acumulada
sobre os individuos se plasmase en libros, estes ocuparían da orde de oito mil
andeis cunha lonxitude, cada un deles, de cento cincuenta millóns de quilómetros:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>a distancia que hai desde aquí ó Sol. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero, de
onde sae tanta información? Principalmente dámola nós, de balde e sen apenas
decatarnos, a través de internet e dos nosos smartphones, que son a plasmación
real daquel ollo que todo o vía que imaxinara Orwell. Cos datos dos operadores
de telefonía, dos provedores de internet, dos navegadores, das redes
sociais,.., pódese saber moito máis de cada un do que o mesmo suxeito sabe.
Ademais, a maior parte dos nosos actos resultan bastante máis predicibles do
que pensamos. Dous exemplos: cos datos de situación do noso <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>móbil pódese adiviñar con gran precisión onde
imos estar xusto dentro de dous meses, e en cada momento do día; e con que un
prema 250 veces “me gusta” en Facebook, un algoritmo determina a súa personalidade
moito mellor ca el mesmo.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Que significa
iso? Pois, por exemplo, que tanto vostede coma min é probable que xa formemos
parte dos 500 millóns de usuarios de internet rexistrados na base de datos da
empresa Acxiom, e catalogados en setenta segmentos ben diferenciados, segundo
preferencias e intereses, dentro do proxecto PersonicX, capaz de predicir máis
de tres mil reaccións de cada un de tales usuarios diante de diferentes
estímulos. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Unha das
vertentes máis ameazantes da circulación indiscriminada de todo este caudal de
datos persoais é a relacionada coa súa utilización política, na base do
escándalo que agora salpica a Facebook polo traspaso fraudulento de datos desde
esta compañía á sinistra Cambridge Analytica (CA). Empresas coma esta, ó servizo
da nova dereita populista, dedícanse a estimular persoalmente a usuarios co
perfil axeitado para dirixir o seu voto a unha opción determinada, sen
miramentos de ningún tipo <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>cando é
preciso utilizar datos ou noticias falsas para conseguir o fin que se propoñen.
Christopher Wayle, un dos cerebros creadores de CA e agora decidido a facer
públicos tales comportamentos, <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>non
dubida en relacionar a vitoria de Trump nos EE UU ou a do Brexit no Reino Unido
con estas estratexias ilexítimas, que ameazan nada menos que con destruír a
democracia representativa. De feito, é probable que xa estea máis adulterada
do<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>que a vostede e a min nos parece.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Si,
aparentemente internet, que é un invento magnífico, ofrece moitas cousas
gratuítas. Pero conviría saber que o acto <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>máis importante da vida é pagar. Porque nada
acaba resultando máis caro có que se nos ofrece de balde.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 1 de abril do 2018.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-19360897894129469622018-06-02T10:21:00.002+02:002018-06-02T10:21:58.453+02:00Stephen Hawking<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg54L1De8FH8ey9OODFznCU2sfJKLjiRbv6SOejiB5BYGfnbNN_ELDJtsuNwRAiOZT8Q1W6Q0HVmSwHyeSJFXb-XsDnCyVcRtapobjSXQi5QGQT3RRIL8zAYLaJLAjKcK6HfrQdH0cuwGU/s1600/Hawking.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="508" data-original-width="678" height="239" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg54L1De8FH8ey9OODFznCU2sfJKLjiRbv6SOejiB5BYGfnbNN_ELDJtsuNwRAiOZT8Q1W6Q0HVmSwHyeSJFXb-XsDnCyVcRtapobjSXQi5QGQT3RRIL8zAYLaJLAjKcK6HfrQdH0cuwGU/s320/Hawking.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">E</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">staba co artigo
sobre os Josés cando souben da triste nova do pasamento de Hawking. Os
científicos en xeral son menos coñecidos cós escritores, cantantes ou
deportistas, e iso a pesar de que talvez sexan quen máis inflúen nas nosas
vidas. Se nos fixamos nos físicos, aposto que unha maioría sería incapaz de
citar unha ducia deles relevantes, mentres citaría a centos de famosos doutras
profesións. Non obstante, nas listas de físicos nunca faltaría Stephen Hawking.
Porque fóra talvez de Einstein e de Newton, ningún físico gozou en vida dunha
popularidade comparable á de Hawking. Como afirmaba David Jou na edición
española da “Historia do tempo”, «Hawking forma parte da mitoloxía do noso
tempo. Na súa figura entrecrúzanse a física e a metafísica, o home e a máquina,
a vida e a morte». <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Na fama de
Hawking influíu a súa enfermidade e, sobre todo, a forma de afrontala. Como se
sabe, fora diagnosticado de ELA cando tiña 21 anos, en 1963, e os médicos déranlle
apenas dous anos de vida. O primeiro impacto foi demoledor: desesperado, buscou
refuxio na bebida e na música. Pero pronto comprobou que a enfermidade ía máis
lenta do previsto, así que coa axuda da súa moza comezou a ver unha nova luz: recuperou
o humor, casou, tivo tres fillos e pasou de ser estudante mediocre en Oxford a eminente
doutor e investigador en Cambridge: «con sorpresa descubrín que estaba
desfrutando da vida máis ca antes». En Cambridge, de profesor, sabíase da
velocidade coa que conducía a cadeira de rodas polas rúas, e tamén das piruetas
que facía con ela nos bailes da universidade, e como, mentres puido, acompañou
diariamente ós seus colegas e discípulos ós pubs, onde lle gustaba discutir con
eles as teorías cosmolóxicas. Foi ese xeito de enfrontarse coa enfermidade que o
ía paralizando, e de aproveitar ó máximo a vida que lle quedaba, o que converteu a Hawking nun heroe do noso
tempo. <o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Pero parte da popularidade debíalla tamén ó tema das
súas investigacións, que era: «Comprender o universo: por que é como é e por
que existe». E para iso centrouse no estudo dos buratos negros, esas rexións do
espazo con tal concentración de masa que o campo gravitacional que crean é tan
forte que nada pode escapar deles, nin sequera a luz. Para Hawking, a orixe do
universo podía explicarse a partir do proceso inverso da formación dun burato
negro: o universo en expansión no que vivimos comezaría nunha singularidade
coma a do “big bang” (a gran explosión), hai diso cerca de catorce mil millóns
de anos. Pero, en que consistía esa singularidade? Pois, en que a teoría da
relatividade xeral de Einstein, apropiada para o estudo da gravidade, non pode
aplicarse xusto no punto onde comezou todo: a curvatura do espazo faise
infinita e as nosas ideas de espazo e tempo véñense abaixo... Buscouse entón
unha teoría definitiva, combinando a relatividade xeral coa mecánica cuántica,
botando man da teoría das supercordas... Neste momento fálase dunha teoría M,
que nos conduce a un espazo de once dimensións: tres espaciais, unha temporal e
sete aparentemente superfluas. E podería ser que o noso universo non fose tal,
senón un multiverso, con miríades de
universos paralelos... Nestas cousas traballaba Hawking. Non tivo o Nobel,
mágoa; tampouco o tiveron Hubble, ou Lemaître. Pero do que máis orgulloso estaba
era de ter descuberto –talvez por experimentalo coa súa propia vida- que os
buratos negros nunca son totalmente negros.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 25 de marzo do 2018</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-53283685204004251542018-03-22T23:59:00.001+01:002018-03-22T23:59:59.418+01:00Pepes, Josés e Xosés<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcTVIcZhr5mwHBFvNzYhysnq4S_b-hKAG-_KtvYz6F-MOHqZCslyyUTu21601aNEuRAHPoo1XQDtQCUxHZFCeh76RLad8GJ9zyhWdwlW1wTLhq7gKNDc6hxl5xlbSBQGz24myJU9iRA_U/s1600/josepuga01.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="460" data-original-width="341" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgcTVIcZhr5mwHBFvNzYhysnq4S_b-hKAG-_KtvYz6F-MOHqZCslyyUTu21601aNEuRAHPoo1XQDtQCUxHZFCeh76RLad8GJ9zyhWdwlW1wTLhq7gKNDc6hxl5xlbSBQGz24myJU9iRA_U/s320/josepuga01.jpg" width="237" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">E</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">ntre os
libros que falan do Ribeiro hai un que me resulta delicioso: “Historias de
Ribadavia contadas por el vendedor de zapatos que escribía noticias”,
recompilatorio de artigos de José Puga Alonso (1939-2005), correspondente que
fora deste periódico na capital do Ribeiro entre 1974 e 1993: hai máis xenio
literario nese humilde libriño ca en centos doutros considerados por veces
lecturas obrigadas. E dado que mañá é San Xosé quixera lembrar hoxe un artigo
que escribía o amigo Alonso – así asinaba as súas crónicas- no ano 1981, xusto
por este tempo. O título do mesmo, “Del uso y decadencia del nombre José”, aclara
ben de que trataba. Nel, para argumentar sobre o común que resultara ese nome
anos atrás, contaba como un día, sendo neno, fora co seu pai, José Puga, á taberna de Josefa
Domínguez ‘A Cristina’, lugar onde se reunía diariamente o seu vello cos
amigotes para tomar unhas tazas de ribeiro branco,<i> </i>«vino al que nuestro progenitor fue
aficionado hasta la hora de su muerte». Nun momento da reunión tabernaria,
un dos amigos, José Rocha, taxista daquela e defunto cando a crónica, exclamara
asombrado: <a href="https://www.blogger.com/null" name="OLE_LINK1">«</a>Carallo, nesta taberna todos somos Pepes,
até a mesma taberneira!». E en efecto así era: ademais dos Pepe Puga,
pai e fillo, da taberneira e do taxista, estaban: Pepe ‘O Chiripa’, José ‘O
Papuxa’, José ‘O Panarra’, José ‘O Perechas', don José ‘O da Verbena’, don José
‘O Cristino’ e don José ‘O Gobernador’, alcume que lle puxeran a este último
por ser paraugueiro, e dicir, ‘gobernador’ de paraugas. Si, a popularidade do
nome era tal que non había parroquia na que non se contasen por ducias os Pepes
e os Josés, e por iso o San Xosé era unha das festas máis esperadas e alegres
do ano, o mesmo cá dos Manueles, o un de xaneiro. Se fago memoria da contorna
de San Clodio de seguido lembro a Pepes e a Josés tan entrañables para min coma
o tío Pepe ‘O Cota’, don Pepe ‘O Chaví’, o Pepe ‘O Perera’, o Pepe de Juan, o Pepe de
Paredes, o Pepiño ‘O Merés’, o Pepiño ‘O Bolié’, don Pepe ‘O Comandante’, o
José ‘O Charrapas’...</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Repasaba o outro día os nomes do cento largo de
alumnos que teño este ano nas miñas aulas: apenas atopaba un José e unha
Josefina. Razón tiña entón Alonso ó aventurar: </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">«</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">cuando los que hoy llevamos el nombre del casto esposo de María
estemos bajo tierra, y por lo tanto calvos, los “Josés” serán por estos pagos
tan “rara avis” como hoy lo son los nombres de Trógimo o de Frigidiano...».
Porque sucede que os nomes tamén teñen o seu tempo: nacen e morren, coma case
todas as cousas... O nome de José entrou na onomástica hispana alá polo século
XVI, en paralelo co impulso da devoción ó Santo, impulso no que tivo bastante
que ver Santa Teresa. Pero en Galicia o nome comezou a aparecer no XVII e
fíxose habitual no XVIII, sendo xa o máis común en Ourense a mediados dese
século, cando tamén comezaba o uso do popular hipocorístico Pepe. Nesa posición
de liderado onomástico continuou José ata hai poucos anos, e mesmo agora aínda
ocupa a segunda posición por detrás de Manuel. Pero claro, a idade media dos
Josés de hoxe </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">supera os sesenta anos,
polo que o presente tampouco nisto terá nada que ver co futuro...</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Entre os nomes que agora lle poñen ós bebés,
José, Pepe e Xosé</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">non pasan de ser nomes
exóticos. Aínda que non tanto coma os Trógimo e Frigidiano que supoñía Alonso
na súa </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">inspirada crónica.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 18 de marzo do 2018</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.comtag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-65974012578456542282018-03-22T23:53:00.000+01:002018-03-22T23:53:31.529+01:00Esperanza de vida<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">U</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">nha das
narracións bíblicas máis fascinantes é a do Xuízo Final. Tamén resulta ser das
máis icónicas, de aí que na pintura da súa visión se ocupasen algúns dos grandes,
coma Miguel Anxo, O Bosco ou O Greco. Segundo a tradición xudaica o Xuízo
acontecerá no val de Josafat, preto de Xerusalén, onde comparecerán vivos e
mortos diante de Deus para ser xulgados, cada un «segundo as súas obras».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">O que máis e
o que menos ten imaxinado algunha vez o campo de Josafat. Por iso chamou a miña
atención alguén que falaba na radio e dicía que o día do Xuízo no campo de
Josafat apenas haberá vellos. E si, causoume certa sorpresa a predición, aínda
recoñecendo que dese xeito o espectáculo sería menos deprimente: porque o que
parece probable é que todos esteamos espidos nesa circunstancia... Pero, en que
se baseaba quen facía este prognóstico? Na esperanza de vida ó nacer: esa
magnitude que agora está en 83 anos en España, pero que non chegaba ós 40 en
1900, e que no pasado aínda fora menor. En consecuencia, para quen falaba, morrer
de vello sería un fenómeno contemporáneo, e antes a xente morrería maiormente
nova. E algo diso houbo, pero a conclusión é falsa. Supoñamos, para demostralo,
un ano con dous mortos tan só, un de 1 ano e outro de 80: a esperanza de vida
sería de 40,5 anos. Para o prognosticador da radio teríamos dúas persoas de
idade media no campo de Josafat: na realidade o que teríamos sería un bebé e un
vello... Non, no campo de Josafat haberá xente de tódalas idades, pero a maioría
vellos, e unha proporción considerable de nenos pequenos debido ó gran índice
de mortalidade infantil no pasado.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Ultimamente
fálase moito en España da esperanza de vida, pero non ó nacer, senón ós 65
anos. Calcúlase igual, pero considerando só as defuncións dos que superan esa
idade: resulta ser entón de 21 anos, o que conduce a unha idade media de
falecemento de 86 anos. E por que interesa tanto este dato? Nada que ver por
suposto co Xuízo Final nin co campo de Josafat, tan só se trata que a partir do
ano próximo aplicaráselle ás pensións un factor á baixa, chamado de
sostibilidade, que considera o incremento desa esperanza de vida (en realidade da
correspondente ós 67 anos, que non subministra o INE e que calculará
directamente facenda a partir dos datos de defuncións dos pensionistas). Isto
conducirá a unha diminución da pensión dos que se xubilen a partir do 2019 que
eu estimo nun 0,2-0,8% anual no primeiro quinquenio. Ou sexa: quen se xubile no
2019 cobrará un 0,2-0,8% menos ca quen se xubile no 2018, e así sucesivamente
para cada ano do quinquenio 2109-2024. Despois calcularase un novo factor,
válido para o seguinte quinquenio.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Esta semana,
mentres matinaba nestas cousas, as feministas conseguían un grande éxito na súa
convocatoria en favor dos dereitos das mulleres e en contra de múltiples fendas
de xénero que convén eliminar: a salarial, a dos teitos de cristal, a do
traballo invisible... Pero coidado, tamén as hai que as benefician. Por
exemplo, a relativa á esperanza de vida á hora da xubilación, catro anos maior
para as mulleres. E ninguén pensou en aplicarlles un factor de sostibilidade
diferenciado do dos homes. A pesar de que eses catro anos significan que, a
igual pensión, as mulleres cobran en total arredor dun 20% máis cós homes...
Ah, niso non convén meterse! Claro.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 11 de marzo do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-22165490730330820112018-03-11T13:41:00.000+01:002018-03-22T23:50:53.003+01:00A falsidade do nós<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;">A</span></span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">tribúese ó
norteamericano Noam Chomsky, un dos máis influentes intelectuais contemporáneos,
profesor de lingüística e recoñecido activista político, a confección dun
famoso decálogo de estratexias de manipulación mediática. Na realidade o
decálogo é obra do francés Sylvain Timsit, e nin sequera reflicte totalmente as
ideas de Chomsky, máis ben as dun panfleto de autoría descoñecida titulado
“Armas silenciosas para guerras tranquilas”, que trata sobre estratexias de
manipulación das masas. As dez estratexias que enumera Timsit son: distracción,
creación de problemas irreais, aplicación gradual de medidas inaceptables, retardo
de políticas impopulares, trato infantil ós cidadáns, utilización de emocións
en vez de razóns, promoción da ignorancia e da mediocridade, estimulo da
comprensión coa estupidez e coa vulgaridade, reforzo do sentimento de autoculpa
e acumulación de información sobre os individuos ata saber deles máis ca eles
mesmos. Todas estas estratexias aplícanse de forma masiva no mundo actual,
tanto polo poder coma por todo tipo de grupos e corporacións que pretenden unha
determinada resposta das masas. Non obstante, practícase outra estratexia moi
común que falta no decálogo de Timsit: a que eu denominaría de falsa
utilización do nós.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Explícome.
Pensen nunha mañá calquera, cando acenden a radio ou a televisión, no fácil que
é escoitarlle á presentadora ou ó presentador do noso magazín favorito unha
exclamación do tipo: “Lo que sufrimos los españoles con la crísis!”. Pois iso
xustamente é ó que eu lle chamo utilización falsa da primeira persoa do plural.
Porque convén saber que eses presentadores, que se autoinclúen entre os
damnificados pola crise, son en xeral millonarios que cobran centos de miles,
cando non millóns, de euros ó ano, que conviven en moitos casos no traballo con
compañeiros na máis absoluta precariedade laboral, cando non viron marchar a
moitos ó paro... O curioso do caso é que entre os admiradores de tales presentadores,
e de estrelas e personalidades que tamén usan o nós para crear unha virtual
empatía co cidadán común, están moitos logo capaces de criticar ó párroco por
predicar a pobreza e botar un coche novo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Si, eu
sempre estou atento á utilización do nós. Estes días, por exemplo, úsano moito
os pensionistas, cando se queixan da exigua subida das súas pensións. Pero
claro, entre os pensionistas tamén hai grandes diferenzas. Por suposto que son
indignas moitas pensións en España, pero tamén as hai moi xenerosas, que en
casos máis que dobran o salario de traballadores actualmente en activo con
igual ou superior cualificación. E a escaseza das primeiras algo terá que ver
coa xenerosidade das segundas...</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"> Anúncianse medidas: simples parches que
beneficiarán ós que máis gañan e que pagarán os que menos; senón ó tempo. Porque
a raíz do problema está nos salarios dos novos traballadores, que cobran de
media un 23% menos do que se cobraba hai dez anos: de aí gran parte do déficit
da Seguridade Social, e a volta dos traballadores pobres que había cincuenta anos
que xa non se vían por España. E din algúns, polos novos: que protesten tamén! Supoño
que o farían de boa gaña, pero non son parvos: saben que os botan por nada. Por
sorte, ós pensionistas non os poden despedir. De momento!<o:p></o:p></span><br />
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span>
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 4 de marzo do 2018</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-20468490001350372632018-03-11T13:37:00.000+01:002018-03-11T13:37:31.319+01:00O MIR docente<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">A</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"> miña
ignorancia sobre a maioría das cousas é supina. Non obstante, hoxe escribirei
sobre un tema no que esa ignorancia non pode ser total: refírome á docencia. En
vinte e catro anos de estudante, repartidos entre unha escola, dous institutos
e tres universidades, e corenta de profesor, nunha universidade e en tres
institutos, algo debín aprender de todo iso. Así que, unha vez anunciada polo
ministro do ramo a próxima posta en marcha dun MIR para profesores, permítanme
que escriba algo sobre o acceso á función docente.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"> Cando eu rematei os estudos da miña primeira
carreira, hai diso corenta anos, un licenciado podía presentarse ás oposicións para
profesor; o único que se lle pedía a maiores era a realización do chamado CAP (Curso de
Aptitude Pedagóxica), que tiña unha duración de seis meses e consistía nunhas
poucas clases de pedagoxía e nunhas cativas prácticas nun instituto. En xeral, os
opositores considerabamos aquel CAP unha perda de tempo, pero había que facelo
e xa estaba; ademais, apenas roubaba máis tempo có das clases e compaxinábase
facilmente coa preparación da oposición. Desde hai uns sete anos esíxese o
denominado máster do profesorado, dun ano enteiro de duración, moito máis caro
co antigo CAP e cunha esixencia de dedicación
dos alumnos incomparablemente maior. Pero o caso é que a maioría dos profesores
que se incorporan por esta vía á docencia transmítenme a mesma opinión sobre
este máster cá que nós tiñamos do CAP: que se trata dunha absoluta perda de
tempo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Eu, se queren
que lles diga, xa supoñía algo así. En España, de hai uns vinte e cinco anos
para aquí, o principio do beneficio económico ocupa o centro de tódolos
intereses vitais, incluso en espazos onde non cabe tal principio: caso dos bens
públicos. Deste xeito, cando se fai algunha proposta, sexa do tipo que sexa, e
preséntese como se presente, o que realmente impulsa as decisións, na maior
parte dos casos, son os intereses pecuniarios de determinados grupos de futuros
beneficiados. E todo o resto é secundario.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">É falso que
o problema da educación en España radique na formación inicial do profesorado.
O problema está dentro, na propia ordenación do sistema educativo, que semella
unha empresa con traballadores cualificados pero que falla na organización. Por
iso nunca cabe esperar grandes resultados
neste campo, e cando se produce algún é a pesar da deficiente dirección.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Que significará ese novo MIR que agora se anuncia? Deixen
que llo diga: máis </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">exames e penalidades
para quen pretenda ser profesor, maior retraso na idade de incorporación do
profesorado a un traballo estable,</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">un bo
negocio para todos os que participen da nova estrutura e ningunha mellora
substancial do sistema educativo...</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Unha
pregunta final: por que non se copia o modelo de acceso dos xuíces: primeiro a
oposición, sen necesidade de máster, e logo a formación específica e práctica
nunha escola de profesores semellante á Escola Xudicial; algo parecido, por
certo, ó que se fai en países coma Francia ou Finlandia? Permítanme unha
resposta: non se fai porque iso significaría o remate dun gran negocio para
algúns!</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 25 de febreiro do 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-77779622101721470642018-03-03T10:07:00.002+01:002018-03-03T10:07:36.305+01:00Unha praza<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhb-HDhT8daGVZvKUgAzqCkw0NsFG9WH6vtenFqGez6U53B3RglCKf-Wb1tlswxNDkp64U9Ttbk_Y4fZWac7DWimHpS1ryCyoGepfQ7cD-0w8n7JoisRBE7f2VuwXROYj_zlJEBQkRi9cI/s1600/Praza_da_Le%25C3%25B1a%252C_Pontevedra.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1200" data-original-width="1600" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhb-HDhT8daGVZvKUgAzqCkw0NsFG9WH6vtenFqGez6U53B3RglCKf-Wb1tlswxNDkp64U9Ttbk_Y4fZWac7DWimHpS1ryCyoGepfQ7cD-0w8n7JoisRBE7f2VuwXROYj_zlJEBQkRi9cI/s320/Praza_da_Le%25C3%25B1a%252C_Pontevedra.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="mso-layout-grid-align: none; text-align: justify; text-autospace: none;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">D</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">icía Pessoa que un xardín era coma un resumo da
civilización</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;">. </span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero se eu tivese que escoller un elemento urbanístico
que representase o proceso civilizador non me decantaría polo xardín, faríao
pola praza. Paréceme que poucas cousas resultan tan imprescindible para unha
vida civilizada coma unha boa praza.</span><span style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman"; mso-fareast-language: ES;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">No home
sempre se compaxinan dúas esferas vitais: a persoal, no espazo íntimo e privado,
e a pública, no espazo exterior e colectivo que facilita a convivencia. A tal
espazo colectivo pertencen as rúas, as avenidas, as pasaxes, os parques, os
xardíns, ..., pero ningún deses elementos resulta tan indispensable para o
encontro das xentes coma o praza pública, sempre esencial desde a propia
fundación das cidades e das vilas. Da importancia das prazas dá conta un feito:
dun xeito ou doutro, o poder, ou quen aspira a conseguilo, sempre trata de
apropiarse delas: no ágora grego foi unha apropiación democrática; no foro
romano, autoritaria; na praza medieval, comercial e espiritual; na
renacentista, real e militar, ..; e agora, na praza contemporánea, especulativa
e privatizadora fundamentalmente.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">En Galicia
hai prazas moi fermosas, coma a do Obradoiro, a Maior de Lugo ou a de Ourense.
Pero eu prefiro as máis pequenas e acolledoras, coma a de Celanova, a de
Ribadavia, a de Mondoñedo, a da Leña de Pontevedra... Por toda España hai
prazas encantadoras. Unha das miñas
preferidas está en Barcelona: a Praza do Diamante, a da poética novela de Mercè
Rodoreda. Nunca estiven fisicamente nesa praza, pero aparece moi clara na miña imaxinación: pequena, co
pavimento de terra e cunha fonte no medio. Eu véxoa nunha noite de verán, en festa,
iluminada por centos de bombillas que colgan de tiras de corda con bandeiriñas
de papel de mil cores; nun palco de madeira toca unha orquestra popular o pasodobre
“En er mundo”, e unha parella de futuros noivos acaba de coñecerse e baila ó
seu compás... <o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Estes días fálase moito doutra praza de Cataluña, a da
Constitución de Xirona. Non a coñezo: é nova e a última vez que pisei esa
cidade aínda non existía. A que si coñezo é a Plaça del Vi (a Praza do Viño), a
máis tradicional de Xirona e «obra magna dos nosos antepasados» para Pla, que
se chama así por un mercado de viños e augardentes que se celebraba nela no século
XVI. Mantivo o seu nome xenuíno durante tres séculos, ata que comezou outro
tipo de apropiación do espazo público que non citei antes: a onomástica. Desde entón chamouse: do
Rei (1814-20), da Constitución (1820-23), Real (1823-35), de Isabel II (1836-39),
da Constitución (1840-1871), da República (1873-74), da Constitución
(1875-1930), da República (1931-39), de España (1940-1975), e coa democracia
recuperou o seu nome orixinal. Xa ven o aplicados que foron os xerundenses en
cuestións de cambios odonímicos. Non obstante, convén observar como sempre
acertaron en saber quen mandaba realmente en cada época... En consecuencia, se
agora decidiron cambiarlle o nome á
Praza da Constitución, para que sexa a Praza do 1 de Outubro, sabendo da
ofensa que tal nome representa para a metade dos cataláns e a maioría dos
españois, é que teñen bastante claro quen manda alí. Vostede non?</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 18 de febreiro do 2018</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-12786864566220450302018-02-15T18:14:00.000+01:002018-02-15T18:15:14.972+01:00Gurriana<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXwzF_K8X_i5D_JrmboYeYl6A2rPvAqjP_KmCttYJZ8tEflmGRv1UGzngSqX9Ypx6sq183ySivJUImsCMIWEyu9j0PPRKbN2znlRJsqlnMCL3NagJCsZrkxe1bONrMCdhwp4qlIgg2vR8/s1600/PonteEsperelaFeb2018.JPG" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="900" data-original-width="1600" height="180" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgXwzF_K8X_i5D_JrmboYeYl6A2rPvAqjP_KmCttYJZ8tEflmGRv1UGzngSqX9Ypx6sq183ySivJUImsCMIWEyu9j0PPRKbN2znlRJsqlnMCL3NagJCsZrkxe1bONrMCdhwp4qlIgg2vR8/s320/PonteEsperelaFeb2018.JPG" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;">A</span></span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">s Candelas
e o San Blas indican para min o remate do inverno. Xa se sabe que aínda ten que
vir moito frío, moita chuvia e, por partes, ata moita neve, pero eu guíome máis
pola luz: e a luz xa está de volta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Este tempo,
simétrico astronomicamente do verán de San Martiño, cambia moito duns anos para
outros. Hai anos que, por soleado, xa se venta a primavera, mentres outros,
coma este ou o pasado, por vir máis cargado de nubes e precipitacións, semella no
cerne do inverno. Basta ver o frío que fixo esta semana, e eu sempre lembro que
a máis grande nevarada que se recorda nas terras baixas de Ourense, pouco
entendidas en neves, sucedeu o día das Candelas de 1963. Porque ocorre que, con
sol ou sen el, do que nunca se padece neste tempo é de calor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Para os
ribeiraos este mes de febreiro, e por veces parte do de marzo, é o tempo da “gurriana” –palabra que se
pronuncia sempre con gheada-, que é o vento do norte ou do nordeste, frío, seco
e cortante, que acostuma soprar por estas datas. Coincide co tempo da poda e da rodriga nas viñas, e
antano era común ver ós labregos cos dedos das mans cheos de esparadrapos,
porque a gurriana cortáballes a pel cando podaban e cando cravaban as estacas e
apertaban os vimbios ó rodrigar. Para escapar deste vento era frecuente buscar as viñas máis
agarimadas os días que sopraba e deixar as máis venteadas para os días calmos.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;">Sorpréndeme
comprobar como incluso en zonas limítrofes co Ribeiro xa se descoñece </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;">“gurriana”, e úsase “corisco” ou “viruxe”,
cando non o castelán “rasca”. Non obstante “gurriana” foi de uso común </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;">noutras zonas de Ourense, e mesmo segue viva
en Asturias, onde tamén se usa a forma “burriana”; de feito, o profesor García
Arias, un dos filólogos máis relevantes no estudo da lingua asturiana, supón
que a voz podería remontarse a un étimo latino do tipo </span><i style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">boreas </i><span style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 12pt;">‘vento frío e seco do norte’.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Pero, sexa cal sexa a solución etimolóxica de “gurriana”,
o caso é que a min gústame moito este tempo, pola súa luz de especial pureza. As mañás son frías e
xeadeiras, con néboas intensas no fondo dos vales nas primeiras horas. Pero o
vento favorece os ceos cambiantes, de nubes viaxeiras. E por entre esas nubes,
segundo vai avanzando a mañá, vaise filtrando o sol e contrastando a paisaxe:
agora ilumina unha casiña no medio duns tarreos escurecidos polas primeiras
sementeiras; despois unha venerable igrexa entre os ocres de ouro vello dunha
carballeira; e máis tarde unha aldeíña no medio dos verdes piñeirais. Que
marabilla ese fascinante xogo do sol e das nubes coas luces e coas sombras!...
As tardes neste tempo adoitan ser máis doces e claras, e cando un busca un
lugar agarimado, no fondo dun val, nunha galería ou nunhas solainas, resulta
imposible non sentir o palpitar xerminal da primavera: na claridade diáfana das
augas, nos primeiros cantos dos paxariños, nas xemas inchadas dun salgueiro ou
na explosión floral das mimosas e das camelias. Mágoa dun Constable, dun
Vermeer ou dun Van Gogh para inmortalizar
co pincel esta efémera fermosura. Porque
todas as fermosuras resultan efémeras, fugaces, delicadas: coma as nubes
viaxeiras deste tempo da gurriana.</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 11 de febreiro de 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-86434995553042799182018-02-15T17:48:00.000+01:002018-02-15T17:48:54.962+01:00Nomes xermánicos<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><span style="font-size: large;">O</span> outro día daba este periódico unha noticia excepcional: os veciños de
Vilavidal, no concello de Ramirás, celebraban os cen anos do nacemento do
lugar. E digo excepcional porque coñecer con exactitude cando se formou un lugar
non é habitual. Pero neste caso consérvase documentación da primeira casa
construída pola familia que lle dá nome ó lugar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Convén saber que en Galicia a maioría dos núcleos habitados formáronse na
Idade Media, hai arredor de mil anos, en consecuencia raramente se documenta o
seu nacemento. O que si sabemos, grazas ás coleccións diplomáticas de mosteiros
e catedrais, é cando comezaron a documentarse. E un dos xeitos tradicionais de
nomear os núcleos sempre foi a utilización<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>do nome, persoal ou familiar, do primeiro posesor, é dicir do que fixo a
primeira casa. É o que en toponimia se chaman “antrotopónimos”, topónimos que
reflicten o nome dun antigo dono. Vilavidal, en concreto, podía ser sen problema
un topónimo medieval, o mesmo que o son<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Vilamarín, Vilamartín ou Vilamoure, porque Vitalis (>Vidal), foi un
nome latino bastante común na Idade Media, de aí a frecuencia do apelido. Nalgúns
destes topónimos “vila” ou “casa” preceden ó nome do posesor, coma no caso de
Vilavidal, pero na maioría o nome aparece só. E aquí enlazo co remate do meu
artigo do domingo pasado, cando dicía que entre os galegos da Alta Idade Media
puxéranse de moda os nomes dos invasores xermánicos; porque pretendo indicarlles
como identificar bastantes na toponimia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Comezarei sinalando que os nomes dos suevos eran idénticos ós dos godos e
ós dos demais invasores bárbaros; por iso falo de nomes xermánicos. Tratábase
en xeral de nomes compostos, bitemáticos, sendo xustamente a repetición dalgún
deses temas o que os fai recoñecibles en moitos casos, pois a cada tema final
correspóndelle unha terminación característica do topónimo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Así, do tema –<i style="mso-bidi-font-style: normal;">ricus</i>, de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">rik </i>‘poderoso’, veñen os topónimos
rematados en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–iz</i>, coma Allariz,
Trasariz ou Gomariz, de posesores de nome Aliaricus, Trasaricus e Gomaricus
respectivamente. Do tema <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–mirus, </i>de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mer </i>‘famoso’, veñen os rematados en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–mir, -mil</i>, coma Ansemil, Castromil ou
Baldemir, de Ansemirus, Vistremirus e Baldemirus. Do tema <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–ulfus</i>, de<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> wulf </i>‘lobo’,
os rematados en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">-ufe</i>, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–ulfe, </i>coma Froufe, Arnufe ou Borulfe,
de Fradulfus, Arnulfus e Berulfus.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Do
tema <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–sindus</i>, de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">swinth </i>‘fortaleza’, os rematados en –<i style="mso-bidi-font-style: normal;">sende</i>, coma Lebosende, Cristosende ou Ardesende, de
Leovesindus,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Vistrasindus e Ardesindus.
Do tema <i style="mso-bidi-font-style: normal;">mundus</i>, de<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> mund </i>‘protección’, os rematados en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–monde</i>, coma Salamonde, Razamonde ou
Baamonde, de Salamundus, Recemundus e Badamundus. Do tema <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–arius</i>, de <i style="mso-bidi-font-style: normal;">hari </i>‘exército’,
os rematados en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–ar</i>, coma Baltar,
Belesar ou Baldomar, de Baltarius, Belisarius e Baldemarus. Mención aparte
merece un numeroso grupo de antrotopónimos rematados en –<i style="mso-bidi-font-style: normal;">as</i>, dun xenitivo en <i style="mso-bidi-font-style: normal;">–anis</i>,
coma Godás, Sandiás ou Requiás, de Gudila, Sandila e Requila, este último, por
certo, nome do segundo rei suevo de Galicia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Cando usaron estes nomes os galegos? Desde o século V ata o XII,
aproximadamente, e chegaron a ser predominantes. Logo foron cedendo polo empuxe
dos nomes dos santos da Igrexa, conforme se ía estendendo a organización
parroquial de Galicia. Pero quedou a pegada toponímica.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 4 de febreiro do 2018.</span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-18629566286170157852018-02-04T09:55:00.000+01:002018-02-04T09:55:22.055+01:00A historia<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPOzqZCbeZtiT3J6JX12xTe-m62MfdnwGVhWpAskOTCRSi6mqRPXP07NK45yJrFNn1brM-iN9RBBFszpk48c_GEc4iTAJTDqQ7Px9ncCZ7GR9qP96fIoWhaMbSq_XExsaGIF1MKKdIAJs/s1600/crismon-n.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="392" data-original-width="410" height="305" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhPOzqZCbeZtiT3J6JX12xTe-m62MfdnwGVhWpAskOTCRSi6mqRPXP07NK45yJrFNn1brM-iN9RBBFszpk48c_GEc4iTAJTDqQ7Px9ncCZ7GR9qP96fIoWhaMbSq_XExsaGIF1MKKdIAJs/s320/crismon-n.jpg" width="320" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">V</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">isitaba
estes días a interesante exposición “In Tempore Suevorum”, e acordeime dun
ensaio do Padre Feijóo: “Reflexiones sobre la historia”, porque a contemplación
do material exposto o que provocou en min, antes de nada, foron reflexións de
tipo histórico.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Para
comezar, direi que existe unha común confusión entre pasado e historia, cando
son cousas bastante diferentes: o pasado constitúeno o conxunto de feitos e
circunstancias que sucederon, infinito e inabordable na súa totalidade; mentres,
a historia consiste fundamentalmente na elaboración dun relato dese pasado, que
será máis ou menos verídico segundo a súa consistencia co subconxunto de feitos
comprobados. Por iso hai un pasado único, pero múltiples historias, e bastantes
falsas... Por que falsas? Porque a historia que se acaba impoñendo é a dos
vencedores, e os vencedores sempre teñen moitas cousas que torcer e que ocultar;
sen contar con que á xente o que lle gusta é saber das vitorias, éxitos e
virtudes dos seus antepasados, e menos das súas derrotas, fracasos e crimes,
que de todo hai. Pero en fin, se queren profundar algo niso lean ó Padre
Feijóo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Dos suevos
sabemos tan pouco que ata carecemos dun relato consistente, por iso, en liña co
que expoñía, esta exposición sobre o tempo suevo trata máis do pasado ca da
historia. Tampouco se pode dicir que interesase moito construír o relato
suévico: a historiografía española asignoulle hai tempo ós godos –como
vencedores- o carácter fundacional da nación, e con dedicarlle catro liñas ós
perdedores -suevos, vándalos e alanos- era suficiente. Pero claro, coa
recuperación da diversidade hispana, unha vez finado o monolítico réxime
franquista, renaceron historiografías ocultas, recuperáronse vellos documentos,
apareceron novos relatos... E a singularidade galega, que é un feito, tense
explorado por diversos camiños: o céltico,
o castrexo, o xacobeo... Talvez agora sexa o momento dos suevos. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">A min
causoume bastante graza ver ás autoridades presumindo de que aquí se
constituíra o primeiro reino medieval de Occidente. Porque habería que
explicarlles que non se tratou dun reino establecido polos galegos daquela, os “callaeci”
que escribía Idacio, senón do instituído por uns invasores que viñeran a
asoballar a aqueles galegos. Porque iso eran os suevos: unha forza guerreira
que, aproveitando a debilidade crepuscular dun Imperio Romano inmerso na
anarquía e nas loitas internas, chegaba disposta a desaloxar á aristocracia
romano-galaica, que daquela dominaba o país, co fin de percibir os seus
beneficios.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Claro que o eloxio dos invasores triunfantes é algo
relativamente común nos relatos históricos. O que xa non é tan común é o que
pasou aquí: que pouco despois das invasións, primeiro dos suevos e logo dos
godos, os galegos bautizaron maioritariamente ós seus fillos con nomes
xermánicos, é dicir, cos nomes dos invasores que os someteran. Basta fixarse na
toponimia... Ai!, a historia.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 28 de xaneiro do 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-62410449124633978112018-01-28T10:02:00.000+01:002018-01-28T10:02:07.107+01:00Virtuosos<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">G</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">ústame
escoitar música cando leo. Habitualmente clásica, suave e harmoniosa, seleccionada
entre os meus discos ou sintonizada na radio. Non obstante, desde que teño
internet na televisión, cada vez é máis frecuente que escolla un vídeo de algún
concerto en youtube. Normalmente non lle presto atención ás imaxes, pero
algunhas interpretacións resultan tan magnéticas que non podo evitar atendelas.
Pasoume esta semana co fermosísimo concerto para violín de Mendelssohn,
interpretado pola norteamericana Hilary Hahn e a Sinfónica de Frankfurt, e
pasárame uns días antes co concerto para piano en mi menor de Chopin, coa xove
xaponesa Aimi Kobayashi ó piano acompañada da Filharmónica de Varsovia. E foi a
contemplación do virtuosismo desas dúas incribles solistas a que me animou a
escribir algo sobre un tema tan complexo coma interesante: o relacionado coa
busca da perfección na realización dunha actividade, ou mesmo con pretender
alcanzar o xenio creativo e a gloria coa mesma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Ocorre que
vivimos na sociedade da tiranía do éxito, na que constantemente se nos di que
con esforzo calquera pode conseguir o que se propoña: e conviría saber que iso
é radicalmente falso. Claro que un debe esforzarse por facer as cousas o mellor
posible, e iso resulta beneficioso para todos, pero a intelixencia tamén lle
debería indicar ata onde poden chegar as súas posibilidades: tentar superalas resulta
perigoso. Porque non basta coa formación e co esforzo para ser un virtuoso: son
necesarias certas capacidades e talentos naturais, e nun grao extraordinario
cando o que se pretende é estar entre os mellores. Aínda máis, se nos
restrinximos ó xenio artístico, nin sequera a posesión de tales capacidades e
talentos asegura a creación dunha obra mestra. Aristóteles pensaba que o xenio
era veciño da tolería, e W. Benjamin da laboriosidade; eu estou máis con S.
Zweig, que consideraba a capacidade creadora dos xenios un misterio, ou mellor
dito miles de misterios: «pois cada artista engade ó gran arcano da creación un novo misterio».</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">A sensación
de pracer e admiración que me inundaba escoitando os dous concertos que antes
citaba, era moi semellante á que se sinte cos grandes da literatura: con
Cervantes, con Shakespeare, con Montaigne, con Proust,..., con Rosalía. Sobre o
xenio literario tamén teñen indagado moitos: Zweig, Bloom, Steiner,... Pero como
simple escribidor, incapaz de xenialidade algunha e aspirante tan só a que se
comprendan os meus textos, quedo cun par de páxinas de C. Magris, nas que </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">escribe: «O papel é bo, porque ensina
humildade... Quen escribe unha páxina e media hora despois, esperando o
tranvía, ve que non entende nada, nin sequera o que escribiu, aprende a
recoñecer a súa propia insignificancia... insignificancia do escribir... que pode
alisar o camiño a unha máis fraternal e recíproca indulxencia.». E conclúe: «O
papel ensina a non tomalo demasiado en serio»... Talvez todo ensina iso mesmo.</span></div>
<br />
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 21 de xaneiro do 2018.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/o1dBg__wsuo?rel=0&controls=0&showinfo=0" width="560"></iframe></span></div>
<br />Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-66572818756056205682018-01-28T09:49:00.001+01:002018-01-28T09:49:32.991+01:00Exames<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">X</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">aneiro
marca o verdadeiro tempo da invernía. Acostuma ser un mes duro: frío e con días
escuros e pequenos, dos que non e fácil saír sen pillar unha gripe ou unha
catarreira. Tamén semella ser o máis longo do ano, especialmente cando nunca dá
chegado a nómina; porque a verdadeira culpa da dilatación temporal de xaneiro
reside, máis ca no frío, nos excesivos gastos do Nadal e das Rebaixas. Así que este mes o mellor talvez fose acollerse na
casa, á beira do lume, e esperar que pasase.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Non
obstante, lembro con agarimo os meses de xaneiro da época de universitario, en
Vitoria e en Santiago, naqueles marabillosos anos setenta que agora xa me
parecen tan remotos. Un volvía das vacacións de Nadal e, ó atoparse de novo cos
amigos da universidade, coa calor das tabernas e dos pubs e co ambiente das
discotecas, de seguido lle pasaba a morriña da terra natal. Pero todo isto
víase favorecido por ser xaneiro un mes de traballo liviá: os exames do
primeiro trimestre xa se fixeran en decembro, e agora apenas se comezaba a ver
materia do segundo; e se había algunha asignatura cuadrimestral, os exames
nunca eran antes de febreiro. En consecuencia, ata despois de Santo Tomás (28
de xaneiro), en Santiago, ou de Santa Águeda (5 de febreiro), en Vitoria (día
de moita festa no que mandaban as mulleres), un non comezaba a estudar en
serio.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Por desgraza,
os universitarios de hoxe non poderán contar o mesmo. E todo por culpa dos
enredantes que, hai algúns anos, amparándose no famoso Plan Bolonia, decidiron
poñer patas arriba todo o sistema universitario español, calendario de exames
incluído. Debe considerarse que os enredantes –nunca antes houbo tantos con
mando- adoitan destacar pola capacidade
para entrapallar e para conspirar, pero non polas lecturas, e menos polas de Chesterton,
que advertía: «Antes de tirar unha parede, un debería coñecer o motivo polo que
fora levantada». <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">E ocorreu que
nese novo plan todas as asignaturas tiveron que ser cuadrimestrais, e os exames
do primeiro cuadrimestre cadraron en xaneiro. Supoño que alguén caería na conta
do que iso significaba: condenar ós estudantes e ás súas familias a vivir as
festas de Nadal coa angustia que sempre produce a preparación dos exames. Pero,
«coa Universidade demos, querido Sancho». Que traballen, que sufran, que se
esforcen! E senón que se cambie o Nadal! Pensarían tan magníficas e privilexiadas
mentes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Aínda así, o
despropósito do calendario podería desculparse se os resultados académicos e
profesionais dos titulados fosen excelentes. Pero non hai nada diso: máis ben
todo o contrario. Seguimos tendo un sistema universitario tan mediocre e
anárquico coma sempre, ou peor. Pero encima, angustiando e estrullando ós
estudantes coma poucos, especialmente nalgunhas carreiras técnicas.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Desafortunadamente, non creo que isto leve camiño de
mellorar. Pero con respecto ós exames de xaneiro, parece que nalgunhas
universidades, por exemplo nas de Navarra, se impuxo o sentido común e non se
realizan exames despois do Nadal, senón antes. Con todo, este sistema de asignaturas
cuadrimestrais (nefasto para moitas especialidades) talvez esixise un
desprazamento total do calendario: comezar máis tarde o curso, coma antes, que
non comezaba ata outubro, e rematalo tamén máis tarde. Dese xeito, os exames do
primeiro cuadrimestre poderían ser en febreiro, e o tempo de clases nos dous
cuadrimestres sería o mesmo. Claro que así habería exames en xullo. Pero tamén
os había antes. E non por iso os veráns deixaron de ser longos e cálidos.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 14 de xaneiro do 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-68612190318801814492018-01-10T20:32:00.000+01:002018-01-10T20:32:52.431+01:00Emigrados<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">L</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">embro un
día de hai algúns anos, cando frecuentaba máis o Arquivo Histórico Provincial
de Ourense. De súpeto, un nutrido grupo de estudantes de historia abarrotou a
sala de investigadores e púxose a indagar en vellos protocolos notariais. Como
isto non era habitual pregunteille a un deles que andaban buscando. Díxome que
“emigrantes” galegos no século XVIII. Interesante pescuda, respondín eu, pero
matinando que, nun sentido estrito, buscaban algo imposible. Por que? Pois por
algo moi sinxelo: “emigrado”, “emigrante” e “emigrar” non se incorporaron ó
castelán, e desde aí ó galego, ata entrado o século XIX, a pesar da súa
etimoloxía latina.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">En efecto, o
dicionario da RAE rexistra por primeira vez “emigrar” e “emigrado” na súa edición
de 1803, e “emigrante” na de 1884. Mentres, en galego, o primeiro dicionario
que inclúe tales voces é o de Eladio Rodríguez, publicado a partir de 1958,
aínda que as palabras xa figuran en textos escritos no noso idioma desde finais
do XIX. Antes dese século pódense atopar “ausentes”, “forasteros” e “extranjeros”,
pero nada de “emigrados” nin de “emigrantes”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Sobre a
razón e orixe dos primeiros “emigrados” documentados en castelán escribe
Corominas no seu magno Dicionario: «Estos vocablos no empezarían a usarse
popularmente en España hasta la entrada en masa de nobles franceses a raíz de
los sucesos de 1789». É dicir, tratábase dos realistas e dos relixiosos fuxidos
de Francia por causa da Revolución, ós que aquí se lles denominou “emigrados”
por castelanización de “émigrés”, o apelativo orixinal francés. Por esa razón,
dentro da voz “emigrado”, o dicionario da RAE mantivo ata a edición de 1992 a
seguinte explicación: «se aplica más bien al que toma ese partido obligado por
circunstancias políticas». Os “emigrados” eran o que agora coñecemos por
“exiliados”, pero este vocábulo só se incorporou ó dicionario da RAE en 1970. En
fin, como dicía Marc Bloch, das palabras é máis importante saber o seu
significado en cada momento histórico cá súa etimoloxía.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero aqueles
“emigrados” franceses non só viñeron a España: Gran Bretaña, os Países Baixos
Austríacos ou o Reino de Cerdeña
acolleron a milleiros de fuxidos, e as
cidades de Londres, Turín e Bruxelas foron as preferidas pola aristocracia
máis distinguida.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Un dos
“emigrados” máis ilustres, primeiro en Bruxelas e despois en Londres, foi
Chateaubriand, de nobre familia bretona, pero daquela tan descoñecido
literariamente coma necesitado economicamente. Aqueles tempos tan convulsos
acabarían conducindo á guillotina a boa parte dos seus familiares e amigos.
Pero xa antes de experiencias tan tráxicas se declarara a favor dunha monarquía
constitucional e en contra de calquera tipo de revolución. No prólogo do seu
“Ensaio sobre as revolucións” advertía sobre estas: «Veremos xentes podres de
vicio proclamando as virtudes; e libros moi ben escritos sobre a liberdade
precipitando ós pobos á servidume, para rematarmos asoballados polos dous terzos
e medio de ignorantes, máis o medio terzo restante de pícaros, que irremediablemente
nos rodean». E na súa obra mestra, e póstuma, “Memorias de Ultratumba”, o libro
de cabeceira de Otero, escribe isto sobre Bruxelas, onde estivera ó pouco de
estalar a Revolución: «Bruxelas era o cuartel xeral dos “emigrados” máis
fachendosos, [...] que esperaban no medio de praceres o momento da vitoria.
Vestían bonitos traxes e pavoneábanse pola cidade frivolamente. Dilapidaron
nuns días sumas considerables [...] pensando que ían estar de volta de contado
...». Que “emigrados” lle veñen á cabeza ó ler isto?</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 7 de xaneiro do 2018.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-14178153967917611522018-01-04T18:51:00.001+01:002018-01-04T18:51:50.581+01:00Pasan os anos<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">I</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">maxinen
vostedes o mundo antes da civilización. Daquela non había nin anos vellos nin anos novos, nin entroidos nin
coresmas, nin meses de maio nin de setembro,
nin tan sequera sábados ou domingos. Porque desde un punto de vista físico ou
astronómico, todos os días son iguais: unha simple e repetitiva intermitencia
de luz e escuridade. Así que o tempo, ou
máis concretamente o tempo medible, é un invento da humanidade. A civilización,
convén sabelo, consiste en boa parte en darlle contidos a ese tempo inventado,
enchéndoo con diversas celebracións, que xunto con outras convencións son as
que lle dan certo orde e sentido á nosa existencia. Por iso, unha
característica común a tódalas civilizacións é a adopción dun calendario. Tal
calendario, celebrativo e festivo fundamentalmente, evita de paso ter que
reflexionar sobre a asombrosa indiferenza con que os acontecementos siderais contemplan
a nosa vida, sinal clara da infinita insignificancia cósmica da mesma. E hai
que recoñecer que no de ir ocupando o calendario con diversas festividades ninguén ten superado á
Igrexa. Se acaso agora, a nova relixión, que é o consumismo, vai conseguido
significativos avances, coma en Galicia fixando a celebración de paparotas, pero
calquera comparación co grao de refinamento cultural da Igrexa resulta ridícula.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Chegados á Noitevella,
que nos últimos anos se ten erixido na máis grande celebración laica de orde
mundial, un pode preguntarse que se festexa máis, se o fin do ano vello ou a
entrada do ano novo. Haberá opinións para tódolos gustos, pero a min paréceme
que, podendo, debemos festexar as dúas cousas. Non obstante, na literatura, as
adiviñas sobre o ano novo resultan moi superiores ás reflexións sobre o vello.
E parece xusto: o ano que pasou, xa pasou, e o seu relato aínda non tivo o
repouso necesario para gozar do encanto
literario; mentres, o ano novo chega cargado de ilusións, de incertezas e de soños,
é dicir, do que constitúe a materia prima da literatura.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Sobre todo
isto escribiu moito e ben Cunqueiro. E das historias da entrada de ano gústame unha
súa sobre todas. Conta como unha mañá dun esquecido día do outono de 1642,
Luscinda Lopes, portuguesa natural do bispado de Braga pero residente en Lisboa,
observou que lle nacera un gran no nariz. Ata aí nada extraordinario. Pero á
semana o gran xa tiña o tamaño dunha noz; ó mes o dun melonciño invernizo, e no
Nadal o dun enorme cabazote. Foi así que os médicos, unha vez obtido o
preceptivo permiso da curia eclesial, decidiron intervir. A extirpación daquela
descomunal vinchoca programouse no hospital de San Martín, sito na desaparecida
Praza do Martirio, para a tardiña do 31 de decembro daquel ano do Señor de 1642.
Pero a cousa demorou, e xusto cando o cirurxián encargado, doutor Cardoso, se
dispoñía a usar o bisturí, o gran rebentou. E no medio do asombro máis absoluto
da concorrencia, do gran saíu un homiño rubio e bigotudo. Diante disto, o
canonista enviado pola curia para vixiar a operación preguntoulle ó aparecido:
Quen es e que fas aquí? Ó que este
respondeu afouto e cheo de razón: «Non tiña que entrar agora o ano 1643? Pois
por algún sitio tiña que entrar!»... E pegando un brinco saíu voando pola cheminea.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Xa ven entón que os anos entran por onde menos se
esperan. Pero sobre o que van traer, ata o mesmo Cunqueiro opinaba que, a pesar
da moita literatura ó respecto, nada se podía profetizar. Aínda así, hoxe polo
menos, convén ser optimista, e tratar de aproveitar o mellor posible esta
fermosa noite. E non esquecer, especialmente os novos, uns famosos versos de
Robert Herrick: «tomade as rosas mentres podades/</span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">que rápido o tempo voa». Feliz ano.</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 31 de decembro do 2017.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-69815370769695041002017-12-24T13:37:00.001+01:002017-12-24T13:37:40.521+01:00Nadal<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">N</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">ingún tempo
se celebra coma o Nadal. Desaparecen unhas festas e aparecen outras, pero o
Nadal permanece coa mesma forza e
luminosidade que sempre o caracterizou. Certo que vai cambiando a forma de celebralo,
e ata resulta indiscutible que o vamos adulterando no seu significado máis
auténtico, pero o que ninguén pode dicir é que corra perigo de perderse. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">O outro día
lía o que escribira o “Tío Marcos da Portela” (Lamas Carvajal), nos anos 1883 e
1884, sobre a noiteboa no rural galego daqueles tempos, e pensaba que, con
pequenas diferenzas, viña a ser a mesma que se viviu en Galicia ata finais dos
anos sesenta. Era unha noiteboa moi humilde, na que o bacallau era o manxar das
ceas nas casas dos pobres, que eran case todas, e o turrón apenas se cheiraba; pero reinaba esa alegría inconmensurable que
nace das familias xuntas, da ilusión dos
cativos, que son os verdadeiros reis do Nadal, e do canto das panxoliñas
arredor do lume da lareira, entre copas de licor café e xerras de viño con azucre.
Unha alegría que, como nos facía saber o “Tío Marcos”, aínda que pareza un
paradoxo, resultaba ser inversamente proporcional á riqueza das familias. Pero
a Navidá está chea de paradoxos, comezando polo de que trata da historia dunha
familia sen fogar que se celebra en todos os fogares.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Non
obstante, nos últimos cincuenta anos o Nadal ten cambiado moito;
fundamentalmente, porque perdeu autenticidade. Hai moita luminaria nas vilas e
nas cidades, celébranse moitas paparotas e os regalos xa non se sabe onde
metelos. Pero trátase dun negocio: o da “posta en valor” do Nadal. Na realidade, unha
convenienzuda magnificación do accesorio en prexuízo do esencial. O Nadal,
sabémolo todos, é agora a festa anual do consumismo; e eu estou co W. Benjamin
que afirmaba que «detrás do consumidor puro está o explotador puro». Porque,
cando o único principio que rexe na
sociedade é o do beneficio, as relacións autenticamente humanas por
forza teñen que desaparecer. No famoso conto de Dickens ó avaro e repelente Mr.
Scrooge non lle gustaba nada o Nadal; hoxe, os seus simpáticos herdeiros adoran
este tempo: promoven desfiles de Navidá e de
Reis, contratan a centos de Papás Noel en precario e fanse inmensamente
ricos... <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">É Noiteboa, unha
boa noite para contar historias. Unha das que máis me gusta aprendina de
Cunqueiro. Conta como Deus mandou moer
unha estrela e repartiu o seu flamíxero po
entre a xente. Ese foi o primeiro fogo que habitou nos homes. Pasado un tempo,
co po que lle sobrara, Deus fixo a estrela que guiou ós Reis Magos ata o
presebe de Belén... E como esta noite tampouco debe faltar unha panxoliña, aquí
lles deixo un par de estrofas da que cantabamos na misa do galo de San Clodio,
xusto cando se ía bicar o Neno e se descubría o monumental nacemento que facían
os rapaces.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pola media noite<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Cando o galo canta<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Nunha vila santa<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Que se chama Belén<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Nunhas pobres pallas<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Nun pobriño establo<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Naceu malpocado Xesús<o:p></o:p></span></i></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<i><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Xesús noso ben<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
<br />
<div class="MsoNormal">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Bo Nadal. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal">
<br /></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-39264473774438691622017-12-24T13:26:00.000+01:002017-12-24T13:26:19.561+01:00Nosa Señora da Ó<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6oqNnkbfPNwLwioI-pTciwJ2IBREuBjjrQyPeGPw6XxeRuFSLEZYnf92P8WJQh7IkSU7n1esWpk0ZXEBinYRvOY4KLlRmMiI6kl1mrRgrHwzqLapDfoNPyTRHE66zS15CTFK-75KG03U/s1600/NosaSe%25C3%25B1orada%25C3%2593Ourense.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="350" data-original-width="233" height="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi6oqNnkbfPNwLwioI-pTciwJ2IBREuBjjrQyPeGPw6XxeRuFSLEZYnf92P8WJQh7IkSU7n1esWpk0ZXEBinYRvOY4KLlRmMiI6kl1mrRgrHwzqLapDfoNPyTRHE66zS15CTFK-75KG03U/s320/NosaSe%25C3%25B1orada%25C3%2593Ourense.jpg" width="213" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span style="font-size: large;">O</span></span><span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;"> endiañado
panorama político español pode ser unha das causas do abandono de algúns dos
meus temas favoritos: a historia, a onomástica, a haxioloxía... Ata un
amigo, e non obstante lector fiel dos meus artigos, me lembrou que levaba tempo sen escribir de San
Clodio. Así que, se mo permiten, retomarei este domingo esas temáticas tan
queridas, non sexa que os acontecementos me obriguen a deixalas de novo. E
fareino escribindo sobre unha devoción pouco coñecida: a de Nosa Señora da Ó,
cuxa festividade celebra a igrexa tal día coma mañá, 18 de decembro.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Preguntaranse
vostedes de onde vén o meu interese por esta singular advocación da Virxe María,
e direilles que da lectura dun vello documento. Ata ese momento confeso que a única
María de la O que coñecía era a da copla, a que fala daquela xitana “tan
desgraciaita” “teniéndolo tó”... Por iso, cando lin nese documento, de 1565,
que miles de romeiros baixaban a San Clodio ós días 17 e 18 á “romeria e fiesta
de Nuestra Señora de <st1:personname productid="la O" w:st="on">la O</st1:personname>”,
non podía crelo, ata que unha amiga experta en paleografía me confirmou que, en
efecto, iso era o que poñía.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">O documento,
que se atopa no Arquivo do Reino de Galicia, recolle unha querela criminal dos
veciños e partido “del Monasterio de San Clodio del Rribero Dabia” –atentos eses
deturpadores de nomes que, por ignorancia e/ou mala fe, insisten en chamarlle “Mosteiro
de San Clodio de Leiro”- contra os maiordomos dos condes de Ribadavia nas súas
terras do Couto de Anllo, do Chao de Amoeiro (non dos Chaos de Amoeiro) e da
fortaleza de Roucos, por deter ós romeiros que ían a San Clodio con “muchos
puercos cebados, pan e trigo en grano y paños y zapatos e otras muchas
mercadorias” e obrigalos a facer feira en Anllo, pretendendo cobrarlles alí a
alcabala (tributo sobre as vendas que recadaba o señor xurisdicional) e así prexudicar
a feira do mosteiro... Xa ven como as gastaban os condes de Ribadavia, cuxa
utilización da forza bruta en contra das xurisdicións monacais, especialmente
da de San Clodio, resultou habitual, a pesar das reiteradas sentencias da Real
Audiencia dándolle a razón ós mosteiros.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">Pero
volvendo á Nosa Señora da Ó, hai que dicir que é devoción de orixe hispano.
Fora establecida por San Ildefonso de Toledo no século VII co título de Expectación
do Parto da Virxe María, pero pronto pasou a coñecerse co nome de Nosa Señora
da Ó. A razón para o cambio onomástico estaba no tradicional canto nas vésperas
da última semana de Advento (do 17 ó 23 de decembro) das denominadas antífonas
maiores, pregarias que comezan coa exclamación Ó!: de aí o nome.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL;">A
iconografía de Nosa Señora da Ó, que presenta o ventre embarazado da Virxe, non
lle debía de gustar moito á Igrexa da Contrarreforma, e menos á de despois do
dogma da Inmaculada Concepción, proclamado a mediados do século XIX. Foi iso o
que levou a un relativo silencio sobre a antiga devoción e ata á ocultación de
numerosas imaxes de Nosa Señora da Ó. Perdeuse, por exemplo, a que de seguro
había en San Clodio, pero consérvanse algunhas: unha por exemplo na Catedral de
Ourense, que data do século XVI, obra dun mestre de Portugal, país no que esta
Virxe tamén foi moi venerada. Así mesmo, resulta notable que dúas parroquias
galegas manteñan a súa advocación: a de Nosa Señora da Ó, en Muxía, e a de Nosa
Señora da Ó de Mormentelos, en Vilariño de Conso.<o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Tal día coma hoxe, na época do documento, escoitaríase
en San Clodio o fermosísimo canto gregoriano da primeira antífona maior do
Advento, a “Ó Sapientia”. Traducida, comeza dicindo: “Ó sabedoría, que
brotaches dos beizos do Altísimo”; e remata: “Vén e amósanos o camiño da
prudencia”. Que falta nos vai facer non apartarnos del...</span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "Times New Roman","serif"; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: GL; mso-bidi-language: AR-SA; mso-fareast-font-family: Calibri; mso-fareast-language: EN-US;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 17 de dembro do 2017.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-7395595338757797102.post-64312249996402380352017-12-24T13:21:00.000+01:002017-12-24T13:27:44.140+01:00O home común<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_4rRUqE71R94iPB1KwNP-DRb0l1YZSZTmn64TMivlAARFiDcPfNIB4Livr2trGdAHaGuhL4l8l3QwfFZoBVe3SgoKHlT8gprqI9TzVrLZp4b0owlLyulCxJm37QjgvageVyFJ2PpwSnc/s1600/Chesterton.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="195" data-original-width="260" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg_4rRUqE71R94iPB1KwNP-DRb0l1YZSZTmn64TMivlAARFiDcPfNIB4Livr2trGdAHaGuhL4l8l3QwfFZoBVe3SgoKHlT8gprqI9TzVrLZp4b0owlLyulCxJm37QjgvageVyFJ2PpwSnc/s1600/Chesterton.jpg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: center;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"><br /></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;">D</span></span><span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">icía Pla
que os homes somos animais climáticos, pero eu engadiría que tamén estacionais.
É dicir, o clima participa de forma fundamental no noso xeito de ser, pero o transcurso das estacións tamén vai
marcando de forma cíclica o cambio da nosa sensibilidade e dos nosos estados de
ánimo. Isto nótase ben cando se escribe con certa periodicidade, pois vese como
certos temas de reflexión resultan ser característicos de cada tempo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">A min
pásame, por exemplo, co asunto da importancia das tabernas, que sempre me vén ó
maxín coincidindo coa invernía. De feito, hai catro anos escribín nestas mesmas
páxinas un eloxio das mesmas. E quixo o azar que este ano coincidisen eses
pensamentos tabernarios con dúas lecturas de Chesterton: “A tasca errante”
(1914), unha novela, e “O home común” (1936), unha colección de ensaios. Tales
libros viñeron a demostrarme algo que xa sabía: que entre as principais
utilidades da lectura está a de facernos conscientes dunha das máis grandes
verdades bíblicas: que «nada hai novo
baixo o sol», nin sequera no espazo das ideas. En palabras do propio
Chesterton: «todas as ideas novas poden atoparse nos libros vellos». En
consecuencia, e como non podía ser doutro xeito, resultou que o eloxio das
tabernas xa estaba escrito, e moito mellor do que eu xamais o faría. Pero non
deixa de producir satisfacción atopar nun gran autor ideas semellantes ás que a
un lle circulan pola testa, aínda que non posúa o talento necesario para
expoñelas coa mesma graza e claridade. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">“A tasca
errante” é un conto extenso, que narra unha historia tan divertida coma
incrible: a de dous amigos proscritos por decidir converter a taberna dun
deles, “O vello navío”, en establecemento móbil e fuxitivo por toda Inglaterra,
logo de que un fanático primeiro ministro decretara o peche de tódalas tabernas
en nome do “entendemento ecuménico das culturas”. Trátase dunha metáfora do que
pode suceder cando se proscribe algo que resulta común e tradicional para a
xente común, caso das tabernas. Para Chesterton está moi claro: na persecución
do home común e da súa cultura, así coma na busca do home excepcional e dunha
cultura exclusiva, está o xerme de todos os fundamentalismos e de todas as seitas.
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Chesterton
amaba as tabernas, a cervexa, as costeletas, as cantigas e contos populares, as
discusións tabernarias cos amigotes..., todo o que desprezaban os homes
refinados. E detestaba ós abstemios, ós vexetarianos, e a calquera tipo de aristocracia,
tanto económica coma cultural. A súa tese fundamental era que a suposta
emancipación moderna da sociedade centrárase especialmente en perseguir ó home
común e en proscribir a súa cultura, mentres a economía liberal tan só se
ocupara de darlle ós ricos a liberdade para ser máis ricos, e ós pobres o
permiso para ser máis pobres. Pero se algo incomodaba a Chesterton eran os
denominados “homes da cultura”, que «se alimentan só de libros» e que na súa
«común ignorancia» entenden que a liberdade consiste en ir pola vida
organizando seitas e en ir sacrificando
todo o que nos une cos demais... Ai! Me parece que seguimos nas mesmas!</span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Machado e
Chesterton, aínda que eran dun tempo, raramente chegarían a lerse. Non
obstante, uns dez anos antes de que Chesterton publicara “A tasca errante”,
Machado escribira un famoso poema no que
se compara a eses «pedantones al paño/ que miran, callan y piensan/ que saben,
porque no beben/ el vino de las
tabernas», coa xentiña do común, que
«donde hay vino, beben vino;/ donde no hay vino, agua fresca/.../buenas gentes
que viven,/laboran, pasan y sueñan/ y en un día como tantos,/ descansan bajo la
tierra.». Si: «todas as ideas...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="text-align: justify;">
<span lang="GL" style="font-family: "times new roman" , "serif"; font-size: 12.0pt;">Artigo publicado no diario <i>La Región </i>o domingo 10 de decembro do 2017.</span></div>
Jeanfrujohttp://www.blogger.com/profile/12519399251512787998noreply@blogger.com0