Cavatina sobre a pel da auga

Dinme que non puxeron a “Cavatina” de Stanley Myers no funeral de José Luis Alvite, pero houberalle gustado. Escoitara esa melodía nun café de Caminha, alá polos finais dos oitenta, nunha tarde de ceo baixo coma a do pasado sábado, o día no que recibiu sepultura. Fora tal a emoción que lle causara aquel punteo de guitarra pausado e nu que solicitara do barman unha repetición, que non só lle concedera senón que ata lle regalara unha cinta coa gravación. Así, na volta a Compostela os acordes da guitarra rimaron unha e outra vez co ir e vir do limpaparabrisas no seu monótono borrar das fugaces e indescifrables literaturas da chuvia. Anos máis tarde, coa cinta xa perdida, vendo nun video “O Cazador”, a magnífica película de M. Cimino, atopouse de novo con aquela música. Foi entón cando soubo do autor, do título e ata de John Williams, o guitarrista que a interpretaba. Desde aquela, contaba, a “Cavatina” de Myers axudáballe a reencontrarse coa sublime melancolía portuguesa e a ver a vida coma «un agradable infortunio», dúas claves que ben poderían definir a súa literatura.

Non coñecín persoalmente a J. L. Alvite, aínda que puidemos coincidir trasnoitando polo Corzo, o Yohakin, o Liberty ou incluso por sitios de peor fama na Compostela dos setenta. E foi da vida dese submundo da madrugada e da dos seus protagonistas, contada desde dentro, do que case sempre escribiu, sen que ninguén teña conseguido nin sequera parecérselle. O único que deixa editado, sempre por empeño dalgún amigo, son seis libros recopilatorios de columnas periodísticas; pero son suficientes para que, a pesar do desdén que sempre se lle dispensou en Galicia, sexamos moitos os que o consideremos á par dos máis grandes do periodismo literario español, con Umbral, Cunqueiro, Camba, Pla, Azorín… Porque todos sabiamos que as grandes historias eran de perdedores, pero el descubriu que tamén as de tamaño folio o son; e confirmou outra cousa ben sabida, que o maior talento literario é o que se necesita para contar a vida de un de tantos…

Pensando en J. L. Alvite volvín a ver “O Cazador” e a escoitar a “Cavatina”. Robert de Niro, Christopher Walken, Meryl Streep… Muchacho: que novos éramos todos no 78, e como me sigue gustando esta película! “O Cazador” é moito máis ca unha película sobre a guerra do Vietnam: a guerra é a situación extrema causante dos estragos emocionais dos protagonistas, pero a vida común está chea de pequenas guerras e de grandes azares que producen feridas semellantes. Nas dúas secuencias centrais, dous amigos, Mike (Robert de Niro) e Nick (Christopher Walken), xóganse a vida á ruleta rusa senllas veces: na primeira fano obrigados polas circunstancias e conseguen saír airosos, pero na segunda, relativamente voluntaria, Nick morre. Na vida pasa o mesmo: ás veces, ata sen sabelo, xogas en fatídicas ruletas de xeito voluntario, e se o contas é que tiveches sorte; pero outras, as máis, xogas obrigado, e se non o contas é que te abandonou a sorte…A iso se reduce o destino.

Na secuencia final de “O Cazador”, os amigos de Nick, despois do seu enterro, cantan o “God bless América”, porque ningunha película é perfecta. Por sorte, pronto comeza a lenta procesión  dos títulos de crédito e volve a soar, triste e prolongada, a “Cavatina”… Na vida sempre hai unha ou dúas ducias de pezas musicais capaces de transportarte polo espazo e polo tempo dos territorios da memoria. Desde hoxe, esta “Cavatina” sempre me levará a pensar na sublime melancolía dos textos de J.L. Alvite e nun café de Caminha, alá polos finais dos oitenta, no que a xente entraba e saía con tal sixilo que se diría que pisaban «sobre a sémola invertebrada e azul da pel da auga».

Artigo publicado no diario La Región o venres 23 de xaneiro do 2015

                      "