martes, 24 de septiembre de 2013

Ribeirao


Contraetiqueta identificadora da D.O. Ribeiro

Dicionario da Real Academia Galega: «Ribeirao: adx.1. Do Ribeiro e dos seus habitantes. // s. 2. Persoa natural ou habitante do Ribeiro.».

Sucedeu este verán, nun xantar de amigos. Cando chegamos ó restaurante, a mesa xa estaba posta e o viño nela. Por iso de que son ribeirao, servíronme un grolo para que probara. O viño, de marca para min descoñecida, non me pareceu malo, pero disto de ser un bo catador. Foi no medio do xantar, nun intre no que me fixei na botella, cando notei algo raro nela; ó collela descubrín a razón: no fondo da etiqueta, debaixo da marca, non poñía Ribeiro; parecía que poñía iso, pero había unha vocal a maiores. Logo, a ausencia da contraetiqueta oficial confirmou que non era Ribeiro. Lembrei outro caso parecido, de hai bastantes anos; daquela a marca era Riveliño, unha marca que no inconsciente todos lían Riveiriño, excepto os que adorábamos o xogo de Rivelino, un magnífico xogador do Brasil. É ben coñecido o meacnismo cerebral que nos leva a confundir dúas palabras semellantes, sempre que a primeira e a última letra das mesmas conincidan. Pensaba que estas trangalladas eran cousa do pasado, pero enganábame; non porque confiase na extinción dos trampulleiros, caste que nunca escasea, senón porque cría que a labor policial dos órganos competentes non decaera. Esta non é unha cuestión menor: a protección contra este tipo de usurpacións sempre figurou entre os obxectivos fundamentais dos consellos reguladores das denominacións de orixe. Convén saber, por exemplo, que dúas das denominacións máis prestixiosas de España, como son Rioxa e Priorado, coinciden en establecer, nada menos que no artigo 2 dos seus regulamentos, a protección contra estas prácticas con case idéntica redacción: «Queda prohibida la utilización en otros vinos, de los nombres, las marcas, los términos… que, por su similitud fonética o gráfica con los protegidos, puedan inducir a confusión con los que son objeto de este Reglamento». En consecuencia, sorpréndeme que o vixente regulamento da D.O. Ribeiro, do 2009, non conteña un artigo semellante, e que descanse totalmente, a este respecto, na lexislación complementaria; porque tal artigo si estaba no regulamento de 1976; era o 53, que dicía exactamente o mesmo cós dous antes citados. Paréceme sintomática esa ausencia; tanto coma que no texto vixente sempre figure a función de promoción diante da de protección e defensa da Denominación, cando foi esta última a principal razón de ser dos consellos reguladores. A efectos comparativos, pódese comprobar como no regulamento da D.O. Rioxa nin sequera se contempla a función de promoción. Pregúntome: non será que aquí, centrados na promoción dos viños máis excelentes e dos mercados máis exóticos, nos esquecemos da defensa dos viños de gama media, dos mercados máis próximos e dos propios ribeiraos? Pois conviría que se soubera que estes últimos viños e mercados representan cerca do 90% do consumo total de Ribeiro. No Consello, que coñecen ben os números, tamén deben saber que as accións que lle corresponde realizar deberían respectar a realidade porcentual apuntada. Lembrar isto cando se di que arredor de dous millóns de quilos de uvas de pequenos productores ribeiraos, coa vendima xa encima, aínda non teñen comprador nin prezo, paréceme unha obriga. E que se inche un pouco menos o peito, co fin de dobrar un pouco máis o lombo, paréceme outra.

Artigo publicado no diario "La Región" o 24 de setembro do 2013. Enlace.

martes, 17 de septiembre de 2013

En busca do tempo presente

Nova York nos anos trinta

Comeza un novo curso. Entran os rapaces nas aulas: alegres, faladores, esperanzados; felizmente ignorantes do tempo. Mentres, o profesor, lembra unhas palabras de Unamuno: «El tiempo: he aquí la tragedia.»; porque o tempo é algo complicado. Para Séneca había tres tempos: presente, pasado e futuro. Deles, o presente era brevísimo, o futuro dubidoso e o pasado o único certo. Antes, para os estoicos,  o presente non era que fose breve: nin sequera existía, non era máis có punto de unión do pasado co futuro. Pero chegou San Agustín e deulle a volta a todo: o presente era a única realidade incuestionable. Non había pasado nin futuro, soamente presente: o presente das cousas pasadas, o presente das cousas presentes e o presente das cousas futuras. Agora ben, o tempo de San Agustín era un tempo psicolóxico e subxectivo, distinto do cosmolóxico, obxectivo e medible, único considerado ata entón. Nos anos trinta do século pasado o filósofo alemán Walter Benjamin engadiría unha terceira clase de tempo: o histórico. Coma San Agustín, Benjamin consideraba o presente como única realidade indiscutible, pero o seu presente xa non era espiritual, tratábase dun presente de coñecemento, dun “tempo do agora” do que partía a percepción do pasado e do futuro. Resulta moi suxestiva a tese de Benjamin: diferencias fundamentais entre individuos e entre colectividades (chámense vilas, cidades, países…) terían moito que ver co distinto peso que lle asignan a cada un dos tres compoñentes temporais do presente. Tense dito case todo sobre os individuos a este respecto, pero moito menos sobre as colectividades e o xeito que teñen de percibir o tempo. Talvez un dos primeiros en intuír a importancia de tal relación fose o periodista galego Julio Camba, que escribía en xaneiro de 1931: «Nueva York…me atrae… por su sacrificio constante del pasado y del porvenir al momento presente... Nueva York es, ante todo, el momento presente... Nos atrae porque uno no puede vivir al margen del tiempo.». Hoxe poderíase escribir o mesmo, coa diferenza de que agora, no mundo global, son moitas as cidades e os países que, xunto con Nova York, se atopan no centro do tempo: Tokio, Amsterdam, Sidney, Shangai... Alemaña, Finlandia, Corea, China... Noutro grupo estarían as cidades e os países ancorados no pasado. Claudio Magris ten reflexionado moito sobre este aspecto do tempo; fala en Danubio da cidade alemana de Regensburg, un centro vital do antigo Sacro Imperio Romano, incapaz de liberarse do eloxio e da nostalxia do pasado, de «una gloria que sólo se puede recordar y nunca poseer, que siempre ha sido y nunca es». Lendo isto e buscando paralelismos, ó xeito de Cunqueiro, resulta imposible non pensar en Ribadavia, en Santiago, en Galicia..., ou mesmo en España. Porque, cargados de pasado, lixeiros de presente e exentos de futuro, levamos séculos vivindo á marxe do tempo, aínda que ás veces nos disfracemos coa máscara da modernidade. Aí radica a verdadeira crise, unha crise perpetua que, con síntomas ou sen eles, sempre está aí, coma o microbio da Peste de Camus. Iso é o que nos leva a ter que coller as maletas a cada pouco, pero non para buscar un futuro, como sempre se dixo, tan só para buscar o presente. Aquí, empeñados no inútil intento de construír futuro sobre o pasado mítico, o presente adoita resultar tan escaso que non dá para todos. Habería que dilatar o presente, e nas aulas antes ca en ningún sitio. O malo é a magnitude das forzas internas que empuxan en contra. A pesar de todo, situar ós novos no tempo presente sería tarefa de gran urxencia; porque, como deixou escrito Vasili Grossman en Vida e destino: «o tempo non amará nunca ós fillos dun tempo pasado».
Os rapaces xa están acomodados. Diante do profesor atópase a principal fonte de riqueza do país: a intelixencia. Desperdiciala é un pecado... Maduran os membrillos. Comeza un novo curso. 

Artigo publicado no diario "La Región" o 16 de setembro do 2013.