viernes, 27 de mayo de 2011

Do Miño ó Danubio cun transportador de ángulos


Asediados por malas noticias non resulta fácil pensar. Ás preocupacións habituais que de xeito azaroso nos vai proporcionando o transcurso normal da vida, que nunca son poucas, viñéronse a sumar desde hai algún tempo todas as relacionadas coa mala situación que atravesa o país. Diante deste estado de cousas caberían diversas estratexias para o editor dun blog coma este. Unha podería ser seguir tratando os temas habituais, coma se non pasase nada. Outra, centrarse nos que nos preocupan e darlle un descanso ós acostumados, que agora parecen ter unha importancia secundaria. Unha terceira, talvez a máis sensata, sería, simplemente, coidar do noso xardín, como recomendaba Voltaire, e desfrutar da primavera. Pois ben, aproveitando a única vantaxe que se ten cando se traballa(?) por amor ó arte,  teño decidido que non seguirei ningunha delas, ou o que é o mesmo, que as practicarei todas: segundo se me antoxe! Hoxe, por exemplo, decantareime por un tema aparentemente intranscendente.

Coincido coas opinións do cabaleiro Tristram Shandy, de Laurence Sterne, cando valoraba os libros máis polo que se podía aprender deles ca polas aventuras que contaban. Neste senso, e desde un punto de vista totalmente subxectivo, mido a utilidade dunha obra literaria polo número de notas que tomo no momento da lectura. Aténdose a esto, teño que aceptar que El Danubio de Claudio Magris foi unha das lecturas máis interesantes dos últimos anos. Trátase, nun sentido estrito, do libro dunha viaxe por xeografías e paisaxes que descoñezo, e por historias e literaturas que ignoro en gran medida. Pero, en calquera das descricións que contén, sexan xeográficas, paisaxísticas, históricas ou literarias, recoñecemos de seguido o carácter universal da obra de Magris, un carácter que, na miña opinión, é santo e seña da verdadeira obra de arte, e que aparece aquí reflectido nas caudalosas e azuis(?) augas do Danubio, o gran río que unifica o relato.

Na traslatio dese Danubio literario á nosa realidade, sería o Miño o río que nos levaría polo noso decorrer cultural e histórico como pobo. Pero, non temades!, tal como dicía, o que hoxe reclama a miña atención é un tema intranscendente, creo que tan intranscendente coma coñecido; porque, quen non escoitou algunha vez iso de: «o Sil leva a auga e o Miño leva a fama»? Pois diso é do que quero escribir. Acabáramos!

Certamente, resulta sorprendente que chegando o Sil ós Peares con máis quilómetros e máis auga có Miño, sexa este último quen leve tódolos honores onomásticos desde aquí ata a desembocadura no Mar Océano. Si, a verdade é que sempre foi algo que chamou a miña atención, sen que adiviñase en ningún momento explicación satisfactoria para este aparente paradoxo. Algo semellante lle debeu suceder a Magris cando descubriu que en Passau, histórica cidade de Baviera case fronteira con Austria, dos tres ríos que conflúen nela, o Ilz, o Inn e o Danubio, sexa o máis grande nese punto, tanto por caudal coma por quilómetros percorridos, o Inn, e non o Danubio, como cabería esperar. A sorprendente circunstancia xa foi sinalada por Jacob Scheuchzer no século XVIII, na súa Hidrographia Helvetiae, quen informaba, ademais, que os doutores Metzger e Preusmann demostraran experimentalmente esa realidade medindo a anchura e a profundidade dos dous ríos no punto de encontro. Tampouco pasou desapercibido o caso de Miño e do Sil para os nosos autores do XVIII; en concreto, para Sarmiento, aínda que ignoro se naquel momento o asunto se someteu a unha proba experimental semellante á realizada polos dous doutores alemáns (cónstame, iso si, que F. Río Barja comprobou no século XX a certeza da crenza). Pensaba o sabio bieito que estaba ben posto o nome de Miño para o tronco común desde os Peares, pero con respecto ó curso superior cría que o verdadeiro Miño é o que agora chamamos Sil, un cambio de nomes que sería consecuencia de que el vulgo erró,  segundo escribía o Padre Flórez, gran defensor das ideas de Sarmiento neste asunto. Para apoiar a súa hipótese, Sarmiento aplicaba a proba Geographica da lonxitude: «sabiendo que el brazo de Laciana corre hasta el mar mas de cinquenta Leguas, y el brazo de Lugo corre treinta y tantas; assi el nombre de Miño, que sin duda tiene el tronco, deve convenirle hasta el tronco origen de su mas larga rama. Assi el Nilo conserva y segun Geographia deve conservar el nombre hasta las fuentes del Nilo que están en lo más remoto de sus ramas». Talvez atopemos poucos exemplos máis claros na obra de Sarmiento de como aínda era home que bebía, ás veces, nas fontes aristotélico-tomistas. Valía máis o principio e algunhas referencias antigas (lease Ptolomeo, Estrabón ou Paulo Orosio) tomadas ó pé da letra cá evidencia do uso do nome Miño para a rama de Lugo e Sil para a de Laciana (as probas empíricas). Resultan evidentes os erros dos razoamentos de Sarmiento neste caso, pero comprensibles para a súa época; o que non ten explicación algunha é que sesudos eruditos da época actual sigan discutindo sobre o mesmo asunto (supoño que sen subvención pública). Aplicando o mesmo principio habería que convencer ós habitantes da Mitteleuropa de que tamén erran nos nomes dos seus ríos, e que de Passau para arriba o Inn na realidade é o Danubio. A verdade é que non me imaxino ós habitantes de Innsbruck aceptando de bo grao que o nome  da súa cidade cambiase a Danubruck, ou algo polo estilo, e comentando resignados: todo sexa pola proba Geographica!

Pero, entón, se a proba Geographica non vale, como explicar estas sorprendentes realidades hidronímicas? Convénceme a explicación xeral que, baseada na ciencia da perceptoloxía, lle dá Magris ó feito: «cando dous ríos mesturan as súas augas considérase río principal ó que, na confluencia, forma un ángulo maior  co curso que prosegue. O ollo percibe a continuidade dese río e considera ó outro afluente». A solución resulta perfecta para o caso do Sil e do Miño, no que o ángulo do curso resultante co primeiro río apenas supera os 90º, mentres co segundo achégase ós 180º, resultando así, de acordo co principio exposto, que o nome do río resultante debe ser Miño e non Sil, independentemente do caudal e da lonxitude de cada un. Claro que ó non tratarse dun principio puramente físico, máis ben dunha conclusión empírica simplificada no seu enunciado final, tampouco faltaran casos dubidosos e incluso algúns nos que se viole claramente. En concreto, no caso do Danubio e do Inn, en Passau, non resulta fácil verificar o seu cumprimento. Por iso recomenda Magris evitar, por prudencia, unha observación a fondo da confluencia dos dous  ríos para determinar con precisión ós ángulos requeridos.



Conclúe o autor recoñecendo que o único certo é que o río corre cara abaixo, e que pouca importancia ten, en última instancia, saber de onde proceden todas as augas que leva. De feito, un afirmaría, á vista dese prodixio que se chama Google Maps, que pouco queda das augas azuis do Danubio trala incorporación das máis verdosas do Inn, en Passau. Pero, quen querería transformar o Danubio Azul de Johann Strauss nun disfónico Inn Verde? Eu non!


Ver mapa más grande

 Desde logo que é ben certo: ningunha árbore xenealóxica garante ó cen por cen a sangre azul!  Aceptemos pois a incerteza respecto das orixes e conformémonos con saber a onde vamos, e cál será a inevitable desembocadura: «allí los ríos caudales,// allí los otros, medianos// y más chicos,// allegados son iguales…».

viernes, 20 de mayo de 2011

Democracia: o dereito á esperanza



Non pode haber paz sin esperanza
Albert Camus

Ningunha sociedade pode prosperar e ser feliz
se unha parte importante dos seus membros
son pobres e marxinados
 Adam Smith

O natural é o microbio.
O demais, a saúde, a integridade...
son resultado da vontade
Albert Camus


Desde hai tempo somos moitos os que vimos dicindo que a nosa democracia está enferma. Oxalá non corra perigo, pero cremos que precisa dun tratamento curativo e urxente. Levan tempo tentando ocultarnos a verdadeira importancia da doenza que padece, pero o certo é que en moitos cidadáns están a aparecer feridas de diversos tipos que se cre que teñen a súa orixe nesa doenza. O tratamento que veñen dispensando as autoridades consiste, esencialmente, en cubrir as chagas que van aparecendo, con gasas, tiriñas, esparadrapos e todo tipo de apósitos, e en receitar analxésicos para que a dor resulte soportable. Pero, con todo iso, comprobamos que as feridas non curan, que seguen supurando e  que o sufrimento do pobo vai a máis cada día.

Os encargados por lei da curación dos contaxiados tratan de manter a tranquilidade na poboación. Curiosamente, neste grupo dos encargados non hai afectados polo mal. Talvez porque dedican gran parte do día a dar a coñecer o moito que levan feito por nós e pola democracia, e o moito que lles queda por facer se depositamos a confianza neles, pero moito menos á curación real dos enfermos. A través de potentes altavoces, montados sobre furgonetas que percorren continuamente as rúas, maiormente á hora da siesta, para maior escarnio, repiten que a democracia está sana e que o número de infectados por esta epidemia transitoria non debería superar nunca o 20%. Que o tratamento, de momento, é o axeitado; que, en todo caso, e nun prazo relativamente curto, renovaranse as vendaxes, aínda que pode que algo máis apertadas cás da última vez. Tamén hai quen di que se están acabando as vendas e os analxésicos.

Diante de ese estado de cousas, algúns cidadáns veñen de atreverse a manifestar o seu malestar e de protestar pola situación, que consideran de desamparo e inxusta. Temos noticias de concentracións en Madrid, Barcelona e outras cidades, aínda que os grandes altavoces réstanlle importancia a tales sucesos. Isto crea un grave conflicto, porque entre os diversos partidos dos que debían curarnos está moi estendida a crenza de que tamén a eles lles corresponde, en exclusiva, o cometido da protesta colectiva. Din que a liberdade de cada cidadán reside en comunicar a súa queixa  aos representantes do partido que libremente escolla. Que para iso eses representantes son elixidos democraticamente coa regularidade que impón a lei. Resulta inútil explicarlles que xa non se confía en absoluto en moitos deses representantes.

Mentres tanto, o número de afectados que se botan á rúa segue a medrar e hai unha gran confusión.

Pola miña parte, desde a esquiniña do  mundo que ocupo, permanezo atento ó que sucede. Estou convencido de que existen solucións para os problemas que nos aqueixan, pero son consciente de que tales solucións esixirán sacrificios de todos, e, a verdade, non vexo a moitos dispostos a realizalos, comezando polos membros  dos partidos que nos dirixen. Hai tempo que cada un mira en exclusiva para o seu; a maiores, a disposición ós sacrificios neste país adoita estar en relación inversa á capacidade que ten cada un para realizalos: talvez pola experiencia histórica que nos ensina que ese foi sempre o principio aplicado en situacións semellantes. Tampouco me convence esa costume de achacar tódolos nosos males ós “outros”; todos temos unha parte de culpa da situación que vivimos. Confío, por outra banda, en que os que protestan, con toda razón, teñan en conta aquela advertencia que facía Keynes: “Non basta con que o estado de cousas que se quere promover sexa mellor có que temos, ha de mellorar o suficiente para compensar os males da transición”. Tamén, por estar convencido da importancia que tivo o manifesto “Indignádevos (Indignez-vous)” de Stephane Hessel na orixe destas protestas, confío en que, a pesar das provocacións e insultos que se lanzan contra os manifestantes desde moitos dos grandes altavoces do país, se seguirá o camiño pacífico nas reivindicacións: “A violencia non é eficaz..., o futuro pertence á non violencia”. Será entón o preludio do camiño da esperanza. As súas grandes avenidas abriranse unha vez trunfe a forza inquebrantable da palabra xusta.

Seguiremos informando.

sábado, 14 de mayo de 2011

Cereixas da Santa Cruz


Mais il est bien court le temps des cerises...
Jean-Baptiste Clément

Digan o que digan os críticos literarios, atrevereime a poñerlle un pero á primeira parte da novela En busca do tempo perdido de Proust (No camiño de Swan). Cal? Pois este: o narrador, cando lembra a súa infancia en Combray, fala moi pouco das cerdeiras; e nada das cereixas. A moitos isto pareceralles unha parvada, e seguramente o sexa, pero ten a súa importancia: acaso ningunha árbore apareza máis unida ós nenos na historia da cultura universal cás cerdeiras, símbolo da inocencia na mitoloxía clásica. En Galicia, calquera que tivese contacto na súa infancia co mundo rural e revise a súa memoria atopará que as cerdeiras e as cereixas adoitan ser parte fundamental no relato desa parte da súa vida.


Non sei cando chegaron as cerdeiras a San Clodio –incluso é probable que cando chegou San Clodio xa as houbera-, pero a primeira noticia que teño delas remóntase á segunda metade do século XVI, cando se rexistra na parroquia unha paraxe que levaba o poético nome de As Cerdeiriñas de Pena Raposa. Catro séculos máis tarde,  na Plaza de San Clodio había oito cerdeiras. Lémbrome ben de todas. Eran, a da señora María, a Carlota; a da súa filla, a Elvira; a dos Seixás; as dúas do Luís, o Abeledo; a de don Pepe, o Chaví, e as dúas dos Salgadiños. As cinco primeiras estaban aliñadas á esquerda da estrada que cruza a Plaza na dirección de Riobó, cada unha fronte á casa de cadanseu dono. As dúas dos Salgadiños situábanse ó sur, na entrada da Carreira, diante da galería da súa propia vivenda, e a do Chaví, a única relativamente desprotexida, estaba fronte ó convento, diante do Forno Vello.


Hoxe non queda viva ningunha daquelas oito cerdeiras. Tampouco ningún dos donos. As cerdeiras, a diferencia doutras especies arbóreas, son efímeras; coma os homes, poucos exemplares alcanzan o século de vida, e non é raro que quen as plantou as vexa morrer. Non vin eu cando se plantaron aquelas oito cerdeiras da Plaza de San Clodio; cando eu era neno elas xa eran mozas. E cando eu era mozo elas xa eran vellas. Logo, cunha cadencia semellante á dos donos, funas vendo morrer, unha tras outra.


Coñecía ben as oito cerdeiras da Plaza de San Clodio; tanto coma elas a min. Tamén as cereixas que daba cada unha. As das Carlotas e as do Chaví eran ambroesas, as máis grandes e carnosas. As da cerdeira dabaixo do Abeledo e as das dúas dos Salgadiños tamén parecían ambroesas, pero eran máis pequenas e menos gustosas, coma se fosen algo bravas. As da cerdeira darriba do Abeledo eran cereixas das “negras”, moi doces: as máis deliciosas para os nenos e os paxaros, os mellores amigos das cerdeiras.

Pero, non me esquezo da cerdeira dos Seixás. Esta era de cereixas do cedo, de “cereixas da Santa Cruz”, nome que recibían porque algúns anos xa estaban maduras o 3 de Maio, o día da festa de San Clodio, cando ás outras –maiormente do San Antonio- aínda lles quedaba un mes de madura. Entre os festeiros forasteiros que viñan á Santa Cruz de San Clodio era grande o asombro que causaba ver as cereixas coloradas nesas datas tan temperás. Claro que iso soamente sucedía de cando en vez. Moito máis frecuente era que os festeiros visen os gromos das viñas queimados pola xeada.

O 3 de Maio deste ano, paseando polo Carballiño, chamou a miña atención unha pequena cerdeira, media agoirada, que xa tiña cereixas pintas! Sabendo que o Carballiño adoita ir un mínimo de 15 días máis atrasado ca San Codio en asuntos de vexetación, pensei inmediatamente que se trataba dun feito excepcional. De estar viva a cerdeira dos Seixás, este ano houbera tido cereixas maduras a mediados de Abril!... Certamente, concluín, neste mundo das presas, ata o tempo anda acelerado!

Cereixas da Santa Cruz no Carballiño (3 de maio do 2011)

Nunca deixa de sorprenderme o alborozo con que son recibidos estes adiantos da natureza polo común dos mortais. Eu son dos que prefiro que cada cousa veña na súa época, de vagar e sen presas, convencido de que o tempo, indo ó seu ritmo, xa corre demais. Certo que as cereixas da Santa Cruz, tan novas, fermosas e coloradiñas, insinuándose por entre as follas desde o alto da cerdeira dos Seixás, resultaban tan atractivas e tentadoras para nós, os nenos, coma a froita prohibida do Paraíso (que xa se sabe que non foi unha mazá, senón unha froita de carabuña) o debera ser para Adán; tan certo coma que, por probalas, eliximos o pecado en diversas ocasións.  Pero, desde logo, aquelas cereixas non tiñan o gusto nin a sazón das do San Antonio, as que viñan no seu tempo,  cereixas polas que, sobra dicilo, aínda pecamos máis veces ca polas do cedo.

Agora que o penso, tampouco debeu ser casualidade que fose a temperá cerdeira dos Seixás a que menos durou, entre as oito que había na Plaza de San Clodio. Tamén hai que dicir, en honor á  verdade, que a máis dura de todas foi a brava do Abeledo, aquela á que nin os paxaros  lle facían moito caso. Si, as dos Salgadiños tamén eran da mesma caste; pero esas morreron de morte violenta!

miércoles, 4 de mayo de 2011

Os amigos e a primavera

La lectura proporciona amigos desconocidos,
y ¡qué amigo, el lector!
tenemos amigos conocidos que no leen nada nuestro.
E. Zola (El elixir de larga vida)

O día 4 de maio do 2009 publicaba un artigo neste blog que levaba por título “Os libros que nos fan mellores”. Era un texto dedicado ó libro Ensaios e Artigos (1956-1973) de Albino Núñez, e o título tiña que ver cun fragmento dun de tales artigos, en concreto con “O mellor amigo do P. Feixóo”, que publicara don Albino na revista Lar de Bos Aires, no ano 1960, con motivo do pasamento do doutor Gregorio Marañón.

Onte, 3 de maio do 2011, contaba o diario La Región, na sección Hace 75 años, como o día 3 de Maio de 1936 iniciaba as súas actividades o Ateneo de Ourense. Facíao con dúas conferencias do doutor Gregorio Marañón, unha pola mañá no cine Losada e outra pola tarde nos locais da asociación. A conferencia da mañá levaba por título “El Padre Feijóo y sus amigos”. De seguido que lin ese título, pensei no artigo do meu admirado Albino Núñez. Estou seguro que aquel día da Santa Cruz do 36, probablemente tan fermoso coma o deste ano, estaría don Albino escoitando a Gregorio Marañón no cine Losada, incluso aventuro que intercambiaría con el algunhas palabras. Pasaría pronto aquel día -tódalas cousas boas pasan pronto- e aquela curta primavera, preludio dun longo inverno. Pero, quedaría a memoria. En marzo do 60, cando xa tiñan flor as cerdeiras pero aínda era inverno, o sabio doutor partiu para o lugar de non retorno. A triste nova faríalle lembrar a don Albino aquel día de primavera da Santa Cruz de Maio do 36 e a conferencia do cine Losada. Así debeu nacer “O mellor amigo do P. Feixóo”, da man dun dos mellores amigos de Marañón.

É o que aprecia nesta primavera do 2011 un dos amigos descoñecidos de don Albino.

Infamia 2

Se vos parecía pouco o que contaba no pasado artigo, no referente á manipulación informativa de La Voz de Galicia no asunto das ameazas do alcalde de Baltar, podedes  ler a columna que aparecía no mesmo diario o domingo día 1 de Maio (curiosamente este texto non aparece na edición dixital). Como poderedes comprobar, o artigo cae de cheo na espiral que eu sospeitaba, facendo desaparecer calquera referencia ó cerne da cuestión: as ameazas á farmacéutica Celsa Cortiñas. A columna, analizada no contexto global dos feitos ós que nos referimos, creo que non ten desperdicio, e basta para descualificar non só a un cronista, senón  a todo un periódico.

Nazis de Baltar e de Madrid

Antón Feito
La Voz de Galicia, Domingo 1 de mayo de 2011, L2 Ourense

Te viste, estimado José Antonio Feijoo, alcalde de Baltar, en primera línea de la actualidad gallega.  Una trifulca vecinal, tan habitual todavía en el rural gallego a pesar de los 30 años de democracia, te inmortalizó en letrás de molde como político pendenciero. Fue el PSOE, a través de su secretario de Organización, Pablo García, el que te colgó graves epítetos. Dijo que eras neonazi, mafioso y que tan sólo te faltaba sacar la recortada y darle unos tiros a la candidata socialista de Baltar para evitar que compitiese contigo en la lucha del 22-M. El retrato que te hicieron no me cuadra porque de ti tenía las mejores referencias socialistas cuando eras su socio en el  Concello  de Xinzo. Entonces (verdad Iglesias Sueiro, verdad Laura Seara?) eras un señor y ahora que estás en el PP te convierten en un villano. Dicen que lo que pretendías con esas supuestas amenazas a la candidata del PSOE (¡vaya trayectoria la de Esperanza García que después de ser aguerrida propagandista del nacionalismo como líder del BNG acaba fichando por un partido españolista!) era quitarla de en medio (¡en el buen sentido!) para que las elecciones fueran para ti como el paseo nupcial de Guillermo y Catalina en Buckingham. Me extraña que un hombre como tú tuvieses la osadía de darle un tiro a tu oponente al modo y manera que hacían nazis y mafiosos. Dices que vas a denunciar al dirigente socialista. Es tu derecho pero, no creas en milagros. Baltar (¡el concello, que uno se vuelve loco al confundirlo con tu jefe político!) no es Madrid, ni tu eres él doctor Montes ni Pablo García (ese clon que encontró Pachi en terras do Deza) es el periodista MAR, ex portavoz del gobierno de Aznar. A éste lé cayeron 30.000 euros por llamar nazi al famoso doctor de las sedaciones. Ya verás como el político del PSOE se va de rositas porque, ¡ay! también en la justicia háy clases y no es lo mismo un nazi de Madrid que un nazi de Baltar.


Máis gratificante e formativo resulta ler o artigo que publicaba onte (día 2) o catedrático de dereito penal Carlos Martínez Buján no diario El País (diario que tampouco destacou pola atención que lle prestou a este tema) : “Amenazas en Baltar”. O eminente letrado, ademais de aclarar os aspectos xurídicos do caso, coincide con este blog en que o fundamental é o relativo ás ameazas dirixidas á farmacéutica, xustamente o que tratan de silenciar as informacións (?) da Voz de Galicia.

domingo, 1 de mayo de 2011

Infamia

Si uno denuncia un abuso,
persigue la injusticia,
fustiga la ramplonería,
se preguntan los esclavos:
¿Qué irá buscando en eso?
M. Unamuno
(Vida de Don Quijote y Sancho)

Infamia é palabra de orixe latino (lat. infamia); conceptuábase na Antiga Roma como a “degradación do honor civil”. O cidadán que era tachado de infamia perdía a reputación e o crédito. O dicionario da RAE, pola súa banda, define a infamia como ‘maldad, vileza en cualquier línea’. E maldade e vileza en toda liña é o que se observa no caso das ameazas e presións que recibiu a farmacéutica de Baltar para que despedise á auxiliar que ten contratada desde hai 20 anos, de parte do alcalde de ese concello. E todo polo simple feito de presentarse a auxiliar como número dous na lista do PSOE dese municipio.

Paréceme que a noticia, por diversos motivos, ten o calado suficiente coma para que lle preste atención neste “blog”, que, como sabedes, non analiza, en xeral, cuestións de actualidade. Esta infamia enlaza directamente coas ameazas á liberdade individual que, de forma xeral, denunciabamos no último artigo publicado, aproveitando o recente discurso de Vargas Llosa en Bos Aires. 

O primeiro que cabería dicir é que non se trata dun feito illado ou inusual, máis ben creo que infamias de este tipo –despedimentos e contratacións por motivos políticos, vetos a determinadas persoas, louvanzas esaxeradas a mediocridades, ameazas directas ou veladas contra os que se saen do rego, discriminacións de todo tipo, etc- son o pan noso de cada día en Galicia. Son  infamias practicadas, en maior ou menor grado, por todos os grupos políticos: repito, por todos. E dramático, pero é así. Deste xeito, o que resulta salientable do caso que nos ocupa non son as ameazas en si, senón a heroicidade da farmacéutica Celsa Cortiñas Moure. Si,  que unha profesional independente se atreva a denunciar publicamente tales presións do alcalde do seu concello, en Galicia, é un acto heroico. Soamente os que coñecemos –porque a mamamos, e a sufrimos- a Galicia profunda, a Galicia dos pequenos concellos –pobo pequeno, inferno grande!, reza a sabedoría popular-, podemos valorar na súa xusta medida o exemplar acto da farmacéutica. No outro extremo, eses veciños de Baltar que, na súa maioría, non se atreven a comentar o caso, son unha proba inequívoca do clima de medo a expoñer as ideas propias que reina na Galicia rural, da lei do silencio imperante; lei e clima que casan mal cunha democracia, e que tamén inundan á Galicia menos rural. E áinda así, o caciquismo e a corrupción adoitan presentarse cara ó exterior coma se se tratase de algo divertido, humorístico, consubstancial co noso xeito de ser: vamos, coma se fose unha broma, axeitada para saír nas “chistosas” viñetas dos nosos periódicos –viñetas que na maioría non pasan de ser simples “chascarrillos”, que en vez de denunciar, dulcifican o papel dos caciques e dos corruptos: nada que ver coas de quen pretenden ter por mestre a maioría dos autores-. Por desgracia, a realidade, coma case sempre, ten pouco parecido coa imaxe que se transmite: as infamias que producen o caciquismo e  a corrupción en Galicia levan moita carga de sufrimento asociada. É o fondo sufrimento que nace das múltiples inxustizas que, en silencio, teñen que soportar numerosos galegos e as súas familias. Para complicar máis as cousas, unha boa parte da poboación xa acepta, por costume, tales inxustizas como normais, e simplemente aprende que para sobrevivir hai que buscar o favor e aparentar estar sempre do lado do poderoso: aplaudir ata coas orellas sempre que sexa posible, e reducir a protesta, no seu caso, a un mirar para outro lado ou a gardar silencio.  E, se non aturas iso, que podes facer? As maletas!

A segunda reflexión, continuación da primeira, refírese á pésima calidade da nosa democracia –tamén é certo que as hai peores! Tan certo como que as hai mellores!-. Nunha democracia de verdade, digo, o alcalde e candidato do PP do concello de Baltar xa tiña que ter dimitido, e, de non facelo, o seu partido ter procedido á súa expulsión inmediata. Houbera sido unha gran noticia. Pero non, que se o alcalde denuncia ó PSOE, que se non sei que, que se non sei canto… Nada, nada! As denuncias públicas da farmacéutica son claras e contundentes. Non se precisa máis: ou son falsas e entón non cabe máis ca negación absoluta das declaracións da  que eu supoño heroína desta historia, ou son verdadeiras (que é o que parece) e entón non cabería máis ca apartar ó devandito candidato de calquera lista ou posto público. Iso sería o que ocorrería nunha sociedade que crese realmente no valor da democracia e no das liberdades individuais. A esta hora Galicia debía ser un clamor por este tema. Pero non o é. Mellor discutir se a expulsión dun tal Pepe foi xusta ou inxusta.

A terceira é última reflexión, aínda que o asunto daría para un tratado máis extenso ca Historia Universal de la Infamia de Borges, ou polo menos máis substancioso para os galegos, ten que ver con outra infamia: a infamia informativa na que vivimos. Tiven noticia deste asunto polo diario La Voz de Galicia que, o mércores 27, nas páxinas de Galicia, daba cumprida conta do mesmo en información titulada “Me pidió que despidiera a mi auxiliar si iba en la lista del PSOE”, asinada por Cándida Andaluz, que incluía unha entrevista coa farmacéutica Celsa Cortiñas. O xoves 28, no mesmo diario, agora nas páxinas de Ourense, o titular era “La candidata acosada del PSOE de Baltar fue edila del BNG y pactó con el PP”. Sorprendeume o titular da noticia, asinada agora por Miguel Ascón, onde intuín, con desagrado, certa intención de descualificar a quen eu supoñía víctima de ameazas. Segundo fun lendo, funme reafirmando na citada intuición, pero asaltoume a dúbida de se esa candidata acosada era a mesma auxiliar de farmacia da noticia do mércores. Daba o xornal o nome da candidata, María Esperanza García Fernández, e varios datos máis, de escasa consistencia, tratando de presentala como muller politicamente conflictiva e “transfuga”, xa que pertencera ó BNG, apoiara puntualmente ó PP, etc.; pero eu dubidaba se esa era a muller do día anterior, xa que, como é lóxico, non me lembraba do nome. Unha columniña adxunta, sin asinar, que levaba por título “Un enfrentamiento convertido por los vecinos en silencio y precaución”, comezaba deste xeito: “Las presiones denunciadas por la farmacéutica de Baltar contra el alcalde al asegurar que la coaccionó para que despidiera a su auxiliar...”. Foi así que me pareceu que debía de tratarse da mesma persoa. Non obstante, ó non atopar o nome da auxiliar nesta columniña, non quedei totalmente convencido. Por esa razón busquei a mesma noticia no xornal Faro de Vigo. E, en efecto, en información asinada por X.M. del Caño, confirmáronse as miñas sospeitas: tratábase de dúas persoas distintas, aínda que a información da Voz de Galicia trataba de confundilas. María Esperanza García era a candidata número un, que parece ser tamén  denunciou ter recibido ameazas do rexedor e candidato do PP, mentres a auxiliar de farmacia e candidata número do dous do PSOE era Carmen González. En fin, todo un tratado de manipulación informativa que, con medias verdades, cando non, coma neste caso, tratando de converter ás víctimas en acusadas, simplemente axuda a enzoufar máis o triste panorama político e social do país. Unha verdadeira pena. Una infamia máis.

Pero, aínda así, hoxe é un día de esperanza. Grazas a ti, Celsa Cortiñas. Que o teu exemplo cunda e que Deus cho pague.

A heroina (Celsa Cortiñas) e a súa auxiliar (Carmen González)