Luis

Daba conta hai pouco nesta columna da morte de Eusebio; con máis razón debo dala agora da de Luis, eu que son do Atlético de Madrid desde que estou no uso dela. Gardo coma ouro en pano a colección de cromos da tempada 65-66, de cando o equipo aínda xogaba no Metropolitano, e alí xa aparecía Luis, con Madinabeitia, Rivilla, Glaria, Collar, Mendoza..., co seu aspecto de pistoleiro camorrista de western de serie B. Aquela primavera ye-ye do 66, eu saía da escola e eles gañaban a Liga.

Agora, os múltiples panexíricos destacaron máis o Luis adestrador, debido ós maiores éxitos que acadou nesa faceta, pero el non era un adestrador: el era un xogador que adestraba. De feito, pasou de ser o primeiro ó segundo, no Atlético, dun domingo a outro e sen solución de continuidade, na metade da tempada 1974-75. E toda a traxectoria como adestrador pode explicarse desde a súa experiencia de xogador; máis concretamente, creo eu, desde a súa experiencia como xogador da final da Copa de Europa de 1974, o partido que tamén marcaría a esencia do que é considerado ser do Atlético: ser sufridor.

Lembro a machacona definición que sempre daba do fútbol: “ganar, ganar y volver a ganar... Los subcampeones no existen!”. Luis non fora un gran xogador, fora un xogador notable, pero non unha figura como puideron selo Amancio, Suárez, Gento, ou incluso Ufarte ou Gárate  El era un traballador do fútbol que fora aprendendo, sen necesidade de acudir á mitoloxía clásica de Ulises e Polifemo, nin á relixiosa de David e Goliat, nin á histórica de Viriato, que tamén ós pequenos se lles acaba presentando a oportunidade de vencer: é cousa de paciencia e de estratexia. E esa oportunidade presentóuselle a Luis e ó Atlético cando eu xa estaba na universidade, o 15 de maio de 1974, na final contra o Bayern Munich, aquel xigante de Maier, Breitner, Beckembauer, Müller, Hoenes... espiña dorsal do que sería o equipo campión do mundo, aquel mesmo verán, no mundial de Alemaña. Para colmo, o Atlético chegaba moi minguado á final de Bruxelas, despois da “batalla de Glasgow” contra o Celtic, onde perdera a baluartes do equipo coma Ayala, Ovejero ou Panadero Díaz. Pero aquel Atlético de Madrid de Juan Carlos Lorenzo, con Reina, Heredia, Ufarte, Irureta, Adelardo, Garate, Luis... era un equipo veterano, que sabía sufrir: contra o Bayern tocaba aguantar, tocar e tocar, e esperar a oportunidade que se había de presentar. E presentouse, faltando só 5 minutos para que rematase a segunda parte da prórroga e o partido: un libre directo a favor do Atlético na situación propicia para a especialidade de Luis. E o pistoleiro non fallou: soubo buscar o talón de Aquiles xunto ó pau dereito da portería de Maier. E a explosión de xúbilo foi inconmensurable. Pero os saltos de Luis celebrando o gol non foron coma os das estrelas, que tan só buscan o recoñecemento do público, non, eran os saltos atoleirados dun home que, sabedor das súas limitacións, aparece superado pola magnitude do conseguido coa forza da fe e do sufrimento. Logo, o gol daquel alemán de nome impronunciable (Schwarzenbeck), desde case o medio do campo e no último minuto, foi a lección, ás veces ignorada, da forza terrible do destino... Debeu de ser un dos días que máis choramos, pero tamén foi un dos que máis aprendemos. Por iso as máis grandes historias da vida e da literatura son sempre de perdedores. Naquel partido, o Atlético perdeu a súa oportunidade de darlle a volta á historia, pero aprendeu que era posible darlla. E Luis, con 36 anos,  soubo que xa non podería ser campión de Europa, pero, a cambio, converterase nun home realmente sabio... O resto do relato é ben coñecido.

Artigo publicado no diario "La Región" o xoves 13 de febreiro do 2014