Virtuosos

Gústame escoitar música cando leo. Habitualmente clásica, suave e harmoniosa, seleccionada entre os meus discos ou sintonizada na radio. Non obstante, desde que teño internet na televisión, cada vez é máis frecuente que escolla un vídeo de algún concerto en youtube. Normalmente non lle presto atención ás imaxes, pero algunhas interpretacións resultan tan magnéticas que non podo evitar atendelas. Pasoume esta semana co fermosísimo concerto para violín de Mendelssohn, interpretado pola norteamericana Hilary Hahn e a Sinfónica de Frankfurt, e pasárame uns días antes co concerto para piano en mi menor de Chopin, coa xove xaponesa Aimi Kobayashi ó piano acompañada da Filharmónica de Varsovia. E foi a contemplación do virtuosismo desas dúas incribles solistas a que me animou a escribir algo sobre un tema tan complexo coma interesante: o relacionado coa busca da perfección na realización dunha actividade, ou mesmo con pretender alcanzar o xenio creativo e a gloria coa mesma.

Ocorre que vivimos na sociedade da tiranía do éxito, na que constantemente se nos di que con esforzo calquera pode conseguir o que se propoña: e conviría saber que iso é radicalmente falso. Claro que un debe esforzarse por facer as cousas o mellor posible, e iso resulta beneficioso para todos, pero a intelixencia tamén lle debería indicar ata onde poden chegar as súas posibilidades: tentar superalas resulta perigoso. Porque non basta coa formación e co esforzo para ser un virtuoso: son necesarias certas capacidades e talentos naturais, e nun grao extraordinario cando o que se pretende é estar entre os mellores. Aínda máis, se nos restrinximos ó xenio artístico, nin sequera a posesión de tales capacidades e talentos asegura a creación dunha obra mestra. Aristóteles pensaba que o xenio era veciño da tolería, e W. Benjamin da laboriosidade; eu estou máis con S. Zweig, que consideraba a capacidade creadora dos xenios un misterio, ou mellor dito miles de misterios: «pois cada artista engade  ó gran arcano da creación un novo misterio».

A sensación de pracer e admiración que me inundaba escoitando os dous concertos que antes citaba, era moi semellante á que se sinte cos grandes da literatura: con Cervantes, con Shakespeare, con Montaigne, con Proust,..., con Rosalía. Sobre o xenio literario tamén teñen indagado moitos: Zweig, Bloom, Steiner,... Pero como simple escribidor, incapaz de xenialidade algunha e aspirante tan só a que se comprendan os meus textos, quedo cun par de páxinas de C. Magris, nas que  escribe: «O papel é bo, porque ensina humildade... Quen escribe unha páxina e media hora despois, esperando o tranvía, ve que non entende nada, nin sequera o que escribiu, aprende a recoñecer a súa propia insignificancia... insignificancia do escribir... que pode alisar o camiño a unha máis fraternal e recíproca indulxencia.». E conclúe: «O papel ensina a non tomalo demasiado en serio»... Talvez todo ensina iso mesmo.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 21 de xaneiro do 2018.