Un é de onde estudou o bacharelato. Afirma iso Max Aub no seu libro La Gallina Ciega, e estou totalmente de acordo. Evidentemente, esto non exclúe a posibilidade de que un tamén sexa doutros lados: de onde naceu, de onde pasou a infancia, de onde vive...... Un pode ser de moitos sitios, pero entre eles sempre estará aquel onde estudou o bacharelato.
Cando onte me dirixía a Ribadavia, á xuntanza de vellos alumnos do Instituto, ía nervioso, inquedo. Non sabía nin sequera con quen me ía atopar. A miña promoción comezou no curso 1966-67, foi a última do antigo Bacharelato Técnico. Mentres, a asociación que organiza isto, EXAPRIN, está formada, sobre todo, por xente que xa estudou o Bacharelato digamos normal, que comezou en Ribadavia no curso seguinte, no 1967-68, coa novidade de que tamén entraron as mulleres ese mesmo ano no Instituto, aínda que separadas dos homes.
De camiño parei en San Clodio, para regar a pequena horta que está xunto á casa petrucial, agora baleira. Un país formado a base de traballo non me gusta velo botado a monte, aínda que sei que é unha batalla perdida. Por Bieite, Beade e San Cristovo, comprobei como sendo moitos menos, ocupamos moito máis. Aqueles fermosos pobos en acrópolis, nas ladeiras do val, arrodeados de viñas ben traballadas que chegaban por abaixo ata o río e pola cima ata cerca das cumes dos outeiros, deixando como único espacio inculto o estritamente preciso para camiños e estradas, xa son recordos, igual cós que ía buscando onte. Non queda xente nos pobos, pero as construccións xa chegaron a Portapazos, ós Fondales de Beade, á Barca, ó Areal, á Barxa Longa de San Cristovo. Chegaron a aquelas paisaxes que agora lembro, tal como as vira, un día coma onte de hai corenta anos, cando volvía en bicicleta do Instituto. Era o último día do curso 1968-69; ese ano, coma todos, o 30 de Maio, o día de San Fernando. Un día de competicións deportivas nun tempo de flores e cereixas.
O lugar escollido para a xuntanza foi a Veronza. Tamén está cambiada. Agora, o campo que se gañou –obra admirable- chega ata o Xestal, pero o que é a Veronza estritamente parece máis pequena: a piscina, as árbores plantadas e esa ansia que hai en Galicia, por parte das institucións, de poñer cousas en tódolos sitios, restáronlle moito encanto. Antes era un campo aberto, con poucas árbores, os imprescindibles amieiros á beira do río e pouco máis. Desde ese campo abríase a perspectiva da presa e dos muíños de enfronte. Á dereita víase a fermosa ponte medieval do regato Maquiás, oculta agora polo pegote da nova, e despois non había obstáculo visual algún, a non ser os freixos e amieiros que ían debuxando o cauce do propio Maquiás, ata a fachada do Instituto e a ladeira asucalcada da Franqueirá. E aínda así, a Veronza segue a ser un lugar fermoso.
Tras os primeiros instantes de inquietude diante da posibilidade de non coñecer a case ninguén, pronto comezaron a aparecer caras amigas de antano. Estaban, como dicía Javier Marías nun artigo recente, do que tomei o título, disfrazadas de maiores, pero non foi difícil recoñecelas. Do meu curso a penas media ducia de antigos compañeiros, pero os suficientes para que case todos os da clase volvesen á memoria. O primeiro que atopei foi o Serafín ‘O Barcia’, decano do Consello Regulador do Ribeiro. Viña coa súa muller, Mónica, de San Andrés, unha daquelas catro ou cinco rapazas, todas guapísimas, que subían na Golondrina do Cabanelas, o destartalado autobús que, conducido polo señor Plácido ou polo mesmo Paco ‘Cabanelas’, nos levaba cada día ó Instituto, mesturados cos traballadores da industria funeraria e cos viaxeiros ocasionais da banda esquerda do Avia. Apareceu pouco máis tarde o Meixengo da Arnoia. Ten o pelo completamente branco, pero a mesma cara que tiña hai corenta anos; agora anda por Lugo. O raro apelido do amigo Perfecto (non chega a medio cento o número de galegos que levan o apelido Meixengo) ten orixe indubidable na Arnoia. A súa base está no alcume homónimo, que repite o nome do paxaro: a meixengra/meixenga ou meixengro/meixengo que son os nomes habituais no Ribeiro do ferreiro abelleiro. Fíxome pensar o curioso apelido naquel Jesús José y María Calvo Lois, posuidor do nome que máis gracia nos facía á hora de pasar lista os profesores. Estivo tamén o Canedo, que me contou que hai anos tratara de localizarme en Carballo –alí estiven entre os anos 1984 e 1991- xa que a súa familia era de alí, dato que descoñecía. Falamos do Parada, do Venancio, do Filiberto, do Nicolás, do Faustino, do fillo de dona Conchita e don José María, do Quines, do Tejerindo, do Chao, do Otero, do Raúl, do Raña (Luís), do Almuíña (Carlos), do Coello de Carballeda, do Fortunato, do Soutullo, do Félix, do Baltasar, do Picho (José Luís Cortizo Blanco) –que estivo comigo en Miranda e en Vitoria, onde reside-, do Comunista (Ángel Jiménez Morán) de Xinzo e, por suposto, do malogrado Avelino (Carnero Dacal), o que máis ligou en Miranda de Ebro de tódolos que fomos estudar alá o bacharelato superior (dou fe). Eses todos eran do meu curso, pero falamos de moitos máis: dos Covelo de Trasariz; do Pérez de Cartelle; dos Mosquera de Xinzo; dos xemelgos das Chabolas; do Rato, do Cebolas, do Tito, do Castor, todos de Castrelo; do Benito Civeira e do Isaac de Beade; dos fillos de don José o de Correos, profesor de matemáticas daquela e poeta de sempre (confírmame unha filla, da que non coñezo o nome, que segue escribindo); dos fillos de don Gerardo; do Fon, do Felipe do Ruso, do Mundo, ......
Foi un pracer saudar ó Larós pequeno (Luís) que veu desde Santander ex profeso para a xuntanza. Eu era do curso do seu irmán maior (José Manuel), o Larós auténtico, pero compañeiro deste en innumerables disputas futbolísticas polos campos do Ribeiro. Conteille a orixe do curioso alcume que levan el, o seu irmán e, incluso –caso curiosísimo-, o seu pai. Puxémosllo ó seu irmán polo nome do protagonista da serie de TV ¿Es usted el asesino? (1968), o señor Larós; a causa foi que o noso amigo sempre andaba cun paraugas, e esta era a arma asasina na serie. Aparece outra cara amiga, a do Casiano de Esposende, tampouco era do meu curso, pero cantos partidos de fútbol nos recreos non botariamos con aquelas botellas de lixivia de plástico azul, facendo de porterías os pés das canastas de baloncesto? Non o vira desde o Instituto e foi moi emocionante atopalo. O Madarnás, tan agarimoso agora coma hai corenta anos, que me conta que leva media vida traballando no concello de Ribadavia. Unha das sorpresas foi atopar na xuntanza ó Carballido, bo amigo; non sabía que fixera o COU en Ribadavia. Con el o Paco do Bar Morto, outra sorpresa. Botamos contas e, tal como eu sospeitaba, coincidimos un curso no Instituto, el en 5º e eu en 1º. Aparece tamén un do curso inmediatamente anterior ó meu, o Bendaña. Talvez non o recoñecese se me cruzase con el pola rúa. Pero, unha vez descuberto, volve a min con forza a súa imaxe de adolescente, o seu carácter alegre, as pernas algo tortas e a rapidez que tiña xogando ó fútbol. Está estupendo. ¡Que alegría velo despois de tantos anos!
Polo menos a metade da asistencia eran mulleres. De vista resultáronme coñecidas case todas. De nome menos. Daquela, para as rapazas, había unhas aulas totalmente separadas das dos rapaces, e incluso tiñan horario de recreo diferente, por iso soamente as víamos, para desgusto noso, ás entradas ou saídas de clase. Recoñecín facilmente ás da contorna de Leiro e ás que ían no Cabanelas, e de Ribadavia a bastantes. Entre estas mulleres están algunhas das rapazas que primeiro nos gustaron, e supoño que entre os homes algúns dos que primeiro lles gustaron a elas. Nunha boa parte serán sentimentos que pasarán de incógnito por este mundo. Coma moitos outros.
Preséntase o Menacho, amabilísimo. Aínda que dalgúns cursos posteriores ó meu, recoñecín pronto a súa cara, tal vez por velo no bar do seu pai, o Bar Menacho -moi cerca do antigo Alfonso- lugar de paso case obrigado cando un ía á estación de Ribadavia para coller o tren ou esperar a un familiar. Teño tamén o gusto de coñecer a Álvaro Lebón (intrígame o apelido, que el cree de orixe francesa), que está en Madrid pero quere retornar á Terra, e a Pepelui (José Luís Escudero), que me conta que coincidiu co meu amigo Avelino Muleiro nun instituto de Vigo. Un par de novos amigos máis, dos que non lembro agora o nome, foron outros excelentes compañeiros de mesa no xantar. A conversa cun par de antigos profesores, que non coñecía por ser posteriores á miña época, un de francés e outro de educación física, deriva cara a temas tan diferentes coma o topónimo Barbantes ou a familia Cerecedo da Ponte San Clodio. E así foi pasando unha xornada importante nas nosas vidas. E digo importante porque non a esqueceremos. Tal vez sexa este o único criterio válido para identificar as cousas verdadeiramente importantes: as que non se esquecen.
Deixei para o final, a propósito, a referencia obrigada ó alma mater de todo isto, a don Secundino –a el non lle gusta que o trate de don, pero sáeme ese don do corazón, e gústame dicilo así-, sen esquecerme do seu grupo de colaboradores máis próximos. Ten un gran mérito esto que fan, que non é outra cousa que poñer o seu traballo á disposición de todos para que desfrutemos de algo impagable: unha viaxe anual ós paraísos da adolescencia. Unha viaxe a aquel tempo de amizades inocentes e de rapazas en flor que nunca debíamos haber abandonado.
Cando onte me dirixía a Ribadavia, á xuntanza de vellos alumnos do Instituto, ía nervioso, inquedo. Non sabía nin sequera con quen me ía atopar. A miña promoción comezou no curso 1966-67, foi a última do antigo Bacharelato Técnico. Mentres, a asociación que organiza isto, EXAPRIN, está formada, sobre todo, por xente que xa estudou o Bacharelato digamos normal, que comezou en Ribadavia no curso seguinte, no 1967-68, coa novidade de que tamén entraron as mulleres ese mesmo ano no Instituto, aínda que separadas dos homes.
De camiño parei en San Clodio, para regar a pequena horta que está xunto á casa petrucial, agora baleira. Un país formado a base de traballo non me gusta velo botado a monte, aínda que sei que é unha batalla perdida. Por Bieite, Beade e San Cristovo, comprobei como sendo moitos menos, ocupamos moito máis. Aqueles fermosos pobos en acrópolis, nas ladeiras do val, arrodeados de viñas ben traballadas que chegaban por abaixo ata o río e pola cima ata cerca das cumes dos outeiros, deixando como único espacio inculto o estritamente preciso para camiños e estradas, xa son recordos, igual cós que ía buscando onte. Non queda xente nos pobos, pero as construccións xa chegaron a Portapazos, ós Fondales de Beade, á Barca, ó Areal, á Barxa Longa de San Cristovo. Chegaron a aquelas paisaxes que agora lembro, tal como as vira, un día coma onte de hai corenta anos, cando volvía en bicicleta do Instituto. Era o último día do curso 1968-69; ese ano, coma todos, o 30 de Maio, o día de San Fernando. Un día de competicións deportivas nun tempo de flores e cereixas.
O lugar escollido para a xuntanza foi a Veronza. Tamén está cambiada. Agora, o campo que se gañou –obra admirable- chega ata o Xestal, pero o que é a Veronza estritamente parece máis pequena: a piscina, as árbores plantadas e esa ansia que hai en Galicia, por parte das institucións, de poñer cousas en tódolos sitios, restáronlle moito encanto. Antes era un campo aberto, con poucas árbores, os imprescindibles amieiros á beira do río e pouco máis. Desde ese campo abríase a perspectiva da presa e dos muíños de enfronte. Á dereita víase a fermosa ponte medieval do regato Maquiás, oculta agora polo pegote da nova, e despois non había obstáculo visual algún, a non ser os freixos e amieiros que ían debuxando o cauce do propio Maquiás, ata a fachada do Instituto e a ladeira asucalcada da Franqueirá. E aínda así, a Veronza segue a ser un lugar fermoso.
Tras os primeiros instantes de inquietude diante da posibilidade de non coñecer a case ninguén, pronto comezaron a aparecer caras amigas de antano. Estaban, como dicía Javier Marías nun artigo recente, do que tomei o título, disfrazadas de maiores, pero non foi difícil recoñecelas. Do meu curso a penas media ducia de antigos compañeiros, pero os suficientes para que case todos os da clase volvesen á memoria. O primeiro que atopei foi o Serafín ‘O Barcia’, decano do Consello Regulador do Ribeiro. Viña coa súa muller, Mónica, de San Andrés, unha daquelas catro ou cinco rapazas, todas guapísimas, que subían na Golondrina do Cabanelas, o destartalado autobús que, conducido polo señor Plácido ou polo mesmo Paco ‘Cabanelas’, nos levaba cada día ó Instituto, mesturados cos traballadores da industria funeraria e cos viaxeiros ocasionais da banda esquerda do Avia. Apareceu pouco máis tarde o Meixengo da Arnoia. Ten o pelo completamente branco, pero a mesma cara que tiña hai corenta anos; agora anda por Lugo. O raro apelido do amigo Perfecto (non chega a medio cento o número de galegos que levan o apelido Meixengo) ten orixe indubidable na Arnoia. A súa base está no alcume homónimo, que repite o nome do paxaro: a meixengra/meixenga ou meixengro/meixengo que son os nomes habituais no Ribeiro do ferreiro abelleiro. Fíxome pensar o curioso apelido naquel Jesús José y María Calvo Lois, posuidor do nome que máis gracia nos facía á hora de pasar lista os profesores. Estivo tamén o Canedo, que me contou que hai anos tratara de localizarme en Carballo –alí estiven entre os anos 1984 e 1991- xa que a súa familia era de alí, dato que descoñecía. Falamos do Parada, do Venancio, do Filiberto, do Nicolás, do Faustino, do fillo de dona Conchita e don José María, do Quines, do Tejerindo, do Chao, do Otero, do Raúl, do Raña (Luís), do Almuíña (Carlos), do Coello de Carballeda, do Fortunato, do Soutullo, do Félix, do Baltasar, do Picho (José Luís Cortizo Blanco) –que estivo comigo en Miranda e en Vitoria, onde reside-, do Comunista (Ángel Jiménez Morán) de Xinzo e, por suposto, do malogrado Avelino (Carnero Dacal), o que máis ligou en Miranda de Ebro de tódolos que fomos estudar alá o bacharelato superior (dou fe). Eses todos eran do meu curso, pero falamos de moitos máis: dos Covelo de Trasariz; do Pérez de Cartelle; dos Mosquera de Xinzo; dos xemelgos das Chabolas; do Rato, do Cebolas, do Tito, do Castor, todos de Castrelo; do Benito Civeira e do Isaac de Beade; dos fillos de don José o de Correos, profesor de matemáticas daquela e poeta de sempre (confírmame unha filla, da que non coñezo o nome, que segue escribindo); dos fillos de don Gerardo; do Fon, do Felipe do Ruso, do Mundo, ......
Foi un pracer saudar ó Larós pequeno (Luís) que veu desde Santander ex profeso para a xuntanza. Eu era do curso do seu irmán maior (José Manuel), o Larós auténtico, pero compañeiro deste en innumerables disputas futbolísticas polos campos do Ribeiro. Conteille a orixe do curioso alcume que levan el, o seu irmán e, incluso –caso curiosísimo-, o seu pai. Puxémosllo ó seu irmán polo nome do protagonista da serie de TV ¿Es usted el asesino? (1968), o señor Larós; a causa foi que o noso amigo sempre andaba cun paraugas, e esta era a arma asasina na serie. Aparece outra cara amiga, a do Casiano de Esposende, tampouco era do meu curso, pero cantos partidos de fútbol nos recreos non botariamos con aquelas botellas de lixivia de plástico azul, facendo de porterías os pés das canastas de baloncesto? Non o vira desde o Instituto e foi moi emocionante atopalo. O Madarnás, tan agarimoso agora coma hai corenta anos, que me conta que leva media vida traballando no concello de Ribadavia. Unha das sorpresas foi atopar na xuntanza ó Carballido, bo amigo; non sabía que fixera o COU en Ribadavia. Con el o Paco do Bar Morto, outra sorpresa. Botamos contas e, tal como eu sospeitaba, coincidimos un curso no Instituto, el en 5º e eu en 1º. Aparece tamén un do curso inmediatamente anterior ó meu, o Bendaña. Talvez non o recoñecese se me cruzase con el pola rúa. Pero, unha vez descuberto, volve a min con forza a súa imaxe de adolescente, o seu carácter alegre, as pernas algo tortas e a rapidez que tiña xogando ó fútbol. Está estupendo. ¡Que alegría velo despois de tantos anos!
Polo menos a metade da asistencia eran mulleres. De vista resultáronme coñecidas case todas. De nome menos. Daquela, para as rapazas, había unhas aulas totalmente separadas das dos rapaces, e incluso tiñan horario de recreo diferente, por iso soamente as víamos, para desgusto noso, ás entradas ou saídas de clase. Recoñecín facilmente ás da contorna de Leiro e ás que ían no Cabanelas, e de Ribadavia a bastantes. Entre estas mulleres están algunhas das rapazas que primeiro nos gustaron, e supoño que entre os homes algúns dos que primeiro lles gustaron a elas. Nunha boa parte serán sentimentos que pasarán de incógnito por este mundo. Coma moitos outros.
Preséntase o Menacho, amabilísimo. Aínda que dalgúns cursos posteriores ó meu, recoñecín pronto a súa cara, tal vez por velo no bar do seu pai, o Bar Menacho -moi cerca do antigo Alfonso- lugar de paso case obrigado cando un ía á estación de Ribadavia para coller o tren ou esperar a un familiar. Teño tamén o gusto de coñecer a Álvaro Lebón (intrígame o apelido, que el cree de orixe francesa), que está en Madrid pero quere retornar á Terra, e a Pepelui (José Luís Escudero), que me conta que coincidiu co meu amigo Avelino Muleiro nun instituto de Vigo. Un par de novos amigos máis, dos que non lembro agora o nome, foron outros excelentes compañeiros de mesa no xantar. A conversa cun par de antigos profesores, que non coñecía por ser posteriores á miña época, un de francés e outro de educación física, deriva cara a temas tan diferentes coma o topónimo Barbantes ou a familia Cerecedo da Ponte San Clodio. E así foi pasando unha xornada importante nas nosas vidas. E digo importante porque non a esqueceremos. Tal vez sexa este o único criterio válido para identificar as cousas verdadeiramente importantes: as que non se esquecen.
Deixei para o final, a propósito, a referencia obrigada ó alma mater de todo isto, a don Secundino –a el non lle gusta que o trate de don, pero sáeme ese don do corazón, e gústame dicilo así-, sen esquecerme do seu grupo de colaboradores máis próximos. Ten un gran mérito esto que fan, que non é outra cousa que poñer o seu traballo á disposición de todos para que desfrutemos de algo impagable: unha viaxe anual ós paraísos da adolescencia. Unha viaxe a aquel tempo de amizades inocentes e de rapazas en flor que nunca debíamos haber abandonado.
O Carballiño 31 de maio do 2009
Entradas
No hay comentarios:
Publicar un comentario