Esperanza de vida

Unha das narracións bíblicas máis fascinantes é a do Xuízo Final. Tamén resulta ser das máis icónicas, de aí que na pintura da súa visión se ocupasen algúns dos grandes, coma Miguel Anxo, O Bosco ou O Greco. Segundo a tradición xudaica o Xuízo acontecerá no val de Josafat, preto de Xerusalén, onde comparecerán vivos e mortos diante de Deus para ser xulgados, cada un «segundo as súas obras».

O que máis e o que menos ten imaxinado algunha vez o campo de Josafat. Por iso chamou a miña atención alguén que falaba na radio e dicía que o día do Xuízo no campo de Josafat apenas haberá vellos. E si, causoume certa sorpresa a predición, aínda recoñecendo que dese xeito o espectáculo sería menos deprimente: porque o que parece probable é que todos esteamos espidos nesa circunstancia... Pero, en que se baseaba quen facía este prognóstico? Na esperanza de vida ó nacer: esa magnitude que agora está en 83 anos en España, pero que non chegaba ós 40 en 1900, e que no pasado aínda fora menor. En consecuencia, para quen falaba, morrer de vello sería un fenómeno contemporáneo, e antes a xente morrería maiormente nova. E algo diso houbo, pero a conclusión é falsa. Supoñamos, para demostralo, un ano con dous mortos tan só, un de 1 ano e outro de 80: a esperanza de vida sería de 40,5 anos. Para o prognosticador da radio teríamos dúas persoas de idade media no campo de Josafat: na realidade o que teríamos sería un bebé e un vello... Non, no campo de Josafat haberá xente de tódalas idades, pero a maioría vellos, e unha proporción considerable de nenos pequenos debido ó gran índice de mortalidade infantil no pasado.

Ultimamente fálase moito en España da esperanza de vida, pero non ó nacer, senón ós 65 anos. Calcúlase igual, pero considerando só as defuncións dos que superan esa idade: resulta ser entón de 21 anos, o que conduce a unha idade media de falecemento de 86 anos. E por que interesa tanto este dato? Nada que ver por suposto co Xuízo Final nin co campo de Josafat, tan só se trata que a partir do ano próximo aplicaráselle ás pensións un factor á baixa, chamado de sostibilidade, que considera o incremento desa esperanza de vida (en realidade da correspondente ós 67 anos, que non subministra o INE e que calculará directamente facenda a partir dos datos de defuncións dos pensionistas). Isto conducirá a unha diminución da pensión dos que se xubilen a partir do 2019 que eu estimo nun 0,2-0,8% anual no primeiro quinquenio. Ou sexa: quen se xubile no 2019 cobrará un 0,2-0,8% menos ca quen se xubile no 2018, e así sucesivamente para cada ano do quinquenio 2109-2024. Despois calcularase un novo factor, válido para o seguinte quinquenio.

Esta semana, mentres matinaba nestas cousas, as feministas conseguían un grande éxito na súa convocatoria en favor dos dereitos das mulleres e en contra de múltiples fendas de xénero que convén eliminar: a salarial, a dos teitos de cristal, a do traballo invisible... Pero coidado, tamén as hai que as benefician. Por exemplo, a relativa á esperanza de vida á hora da xubilación, catro anos maior para as mulleres. E ninguén pensou en aplicarlles un factor de sostibilidade diferenciado do dos homes. A pesar de que eses catro anos significan que, a igual pensión, as mulleres cobran en total arredor dun 20% máis cós homes... Ah, niso non convén meterse! Claro.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 11 de marzo do 2018.