Hedonismo e crise. Reflexións dun “luns negro” radiante de sol.

O hedonismo (do grego hedoné ‘pracer’), en sentido estricto, é aquela doutrina filosófica que predica a busca do pracer como única razón de ser da vida. En España - país de hambrientos, de onanistas y de perturbados: Pla dixit-, as épocas de bonanza sempre se distinguiron por aumentar de xeito descontrolado o hedonismo persoal na súa vertente máis radical (a da escola cirenaica, aquela que di que hai que satisfacer os desexos persoais sen importar os intereses do próximo) e por ignorar que existe un hedonismo racional máis moderado (o dos Epicúreos, que recoñecen a necesidade de fuxir dos desexos innaturais e innecesarios e a de pensar algo, aínda que non sexa moito, no próximo). Pla consideraba que ese hedonismo, ibérico e de pata negra, consumista e derrochador, moi diferente, por exemplo, do francés, sensual e gastronómico, era un dos nosos grandes males.

O diñeiro que, en cantidades astronómicas, entrou en España para alimentar a burbulla inmobiliaria, creou nos españois a sensación, totalmente falsa, de que éramos un país rico. Esa ilusión económica impulsou o hedonismo, levando a moita xente a inscribirse implicitamente no que Pla chamaba, nunha situación semellante –a da España de antes da gran crise dos anos trinta-, o partido do progreso indefinido: o partido dos grifos que manan sempre. Iso explica a alegría coa que se foi endebedando o país (particulares, empresas e institucións públicas), hipotecando o futuro non só dos prestatarios senón tamén, e o que é máis grave, o do país no seu conxunto por varias xeracións. Na miña experiencia deses anos próximos pasados, non lembro ter convencido a ninguén disposto a endebedarse, sen necesidade, argumentando que os pisos non tiñan por que seguir subindo ou que os salarios poderían caer. Déixate diso, dicíanme, un piso sempre valerá máis e as cousas sempre foron para mellor. Esa ilusión nacional foi de tal grado e calibre que incluso se vía fermoso o que, diante dunha mirada obxectiva, non sería máis ca unha simple ruína. Un exemplo: o abandono do campo en Galicia; as casas arruinadas, as leiras ermas…; unha das maiores traxedias históricas do país converteuse en foco de atención turística e fotográfica de milleiros de paseantes, participantes as máis das veces en andainas organizadas polos propios concellos, que admiran a fermosura melancólica deste país na ruína: la ruina es bella!, dirán os máis espabilados, os que todo "poñen en valor", os que se enchen o peto con estes despropósitos. Vamos, resulta indescritible a onde pode chegar a estupidez humana: os romanos pagando entrada a Nerón para desfrutar da visión da súa cidade envolta en chamas!

E, pasou o que tiña que pasar. Produciuse o parón: o colapso! O diñeiro que se gastara non era noso: era prestado e había que pagalo! Volta a Pla: «Una de las cosas más inexplicables de la vida es que no pueda ganarse siempre dinero.  Las ondulaciones de la vida son inconcebibles.». E, que facemos? Pois, en vez de ser conscientes da grave situación na que nos atopamos e de promover un pacto nacional para saír dela, con suor e lágrimas, e co esforzo de “todos”, dedicámonos a buscar culpables nos outros: o goberno actual culpa ó anterior, o anterior ó actual, os particulares ó goberno e ós empresarios, os empresarios ós traballadores e ó mal goberno… Para uns a culpa de todo tena o Rei por ir a cazar elefantes, para outros o concello de Beade por ser tan pequeno, para outros o mapa xudicial…  A estratexia desta descarga de culpas compréndea calquera que non sexa tonto: ninguén quere poñer un peso para solucionar isto! A culpa é dos outros! O político non quere prescindir das súas prebendas; o rico, dos seus luxos; o menos rico, das súas viaxes ós novos paraísos, dos seus restaurantes VIP, das súas universidades privadas; os “homes da cultura”, das súas subvencións, do seu glamour, dos seus festivais, dos seus premios; os vellos con boas pensións e importantes patrimonios, do sistema de turismo subvencionado, full time e todo incluído, que lles montaron; as universidades, dos seus inútiles cursos de verán, dos másteres que non valen para nada –salvo para os seus promotores-,... A lista destes conservadores de privilexios privados mantidos á conta do presuposto público sería inmensa. Ó final, o único que prescinde de algo, por obrigación, é o que queda no paro, que ten que prescindir do seu traballo! Pero, coidado, porque iso puxo en funcionamento unha cadea que nos move a todos: pobres, menos pobres, vellos, menos vellos, menos ricos… Soamente os ricos de verdade se salvan, porque xa teñen inxentes cantidades de diñeiro fóra de España, gardadas xunto coas medallas que lles foran concedidas cando os nomearan, no medio de grandes fastos, fillos predilectos da patria. E isto ten a súa lóxica, porque a eles, ós ricos de verdade, de crer o que poñen as Escrituras, estalles case pechado o acceso ó reino dos ceos! (¡ja, ja, ja!: ¡creían que se iban a ir de rositas!).