Eusebio

A expedición formábana media ducia de mozos e saíu da Praza cando aínda quedaba un home e medio de sol. Era o dous de maio de 1962, véspera da Santa Cruz, festa grande de San Clodio. Aquel ano a colleita ía adiantada: había gromos dunha cuarta e xa se deran dúas mans de sulfato. Ós nenos houbéranos gustado ir cos mozos, pero quedamos distraídos mirando como se facían os palcos da música; se montaban as tómbolas,  barcas e tiros de pichón, e se poñía a iluminación da festa. Non había moito, alguén trouxera a noticia de que na taberna de Cenlle se podería ver por televisión o partido da final da Copa de Europa entre o Real Madrid e o Benfica, e San Clodio mandaba aqueles emisarios para comprobalo. Porque nos vales profundos, como o do Avia, aínda non entraran as ondas do novo invento, e iso a pesar de que don José, O Comandante, trouxera un aparato dos Estados Unidos e colocara unha antena na punta dun piñeiro, nas laxas de Cabo,  pero non conseguira ver máis ca unha neve verde caendo e caendo.

Antes de saír para Cenlle, os mozos, todos do Madrid, facían bromas: Ti que prefires, que xíe ou que perda o Madrid? A maioría decantouse por que gañase o Madrid aínda que non quedase un gromo vivo. Logo, alguén considerou: E se perde o Madrid e xía? Entón é mellor morrer!, dixo o Gino. Despois vímolos subir, felices e contentos, pola costa do Piñeiral, camiño de Cenlle; levaban o mesmo ánimo dos que emprenden unha gran aventura. Nós teríamos que contentarnos con escoitar o partido pola radio, desde a Praza, aproveitando o gran volume que lle daba o Abeledo ó iberia que tiña na galería.

En cánto se puxo o sol, un norte xélido convenceu á parroquia de que a xiada talvez non fallase. Pero aínda así, poucos deixaron de atender ós aparatos de radio. Eu estiven pendente das aliñacións, máis que nada por escoitar o nome de “Costa Pereira”, o porteiro do Benfica: ningún dos outros nomes, incluídos os de Di Stefano, Puskas, Coluna ou Simoes, resoaba na miña cabeza coa rotundidade daquel “Costa Pereira”. Na primeira parte todo foi festa: Puskas conseguiu o que agora chaman un hat-trick, pero os portugueses, con dous goles, non daban o partido por perdido. Na segunda, todo se torceu. O Madrid non marcou máis goles e o Benfica sumou tres novos. O quinto e último, de Eusebio, xa non o escoitamos, porque o iberia do Abeledo saíu voando pola fiestra e esnaquizouse violentamente contra o chan da Praza cando Eusebio marcou o cuarto. Ese foi o día que coñecemos a Eusebio. 

A mañá do día tres apareceu soleada. Os mozos da expedición durmían tranquilos nas súas camas despois de consolar as penas deportivas, camiño de San Clodio, cunha botella de soberano. Pero as nais erguéronse co día, para ver os gromos. Logo, entre choros, os músicos da Lira non tiveron nin ánimos para tocar a alborada, e suspendeuse a festa. Nos meses e nos anos seguintes partiron novas e múltiples expedicións de mozos do Ribeiro, agora organizadas polo Instituto de Emigración e sen billetes de volta… A semana pasada morreu Eusebio…, e Paíño. En maio, novos grupos de mozos se xuntaran nos bares, ilusionados, para ver outra final da Copa de Europa. Logo, empuxados pola xiada que non cesa, partirán en novas expedicións cara a lugares incertos. Inocentes, levarán na cabeza os seus messis, os seus ronaldos…, como nós levamos os nosos amancios, os nosos pelés… Porque as rodas do tempo e  do destino nunca se deteñen.

Artigo publicado no diario "La Región" o 16 de xaneiro do 2014