Néboa

Unha néboa inverniza 

enterra a cidade doente…

Otero Pedrayo

«Aquí chegan os da néboa», dicía sempre o finado Sr. Fidel, o do Peñasco, cando nos vía entrar á deshora da noite no seu café no Carballiño. E tiña razón, porque os do Ribeiro, xunto con tódolos naturais dos vales ourensáns, somos os verdadeiros habitantes do país da néboa. Tódolos galegos coñecen as néboas, si, pero ningúns saben tanto delas coma nós, porque, como dicía Cuevillas, a néboa forma parte do patrimonio ourensán.

Hai moitos tipos de néboas, desde as asocalcadas e lixeiras que comezan a pousarse  nas ladeiras nas amencidas de setembro, alá polo tempo da vendima, ata as mestas que invaden no inverno as noites dos cotos máis altos, pasando por esas máis prosaicas que tantos días de praia malogran no verán das costas galegas. Pero as que verdadeiramente definen o país da néboa e forxan o noso espírito de nibelungos (literalmente ‘os fillos da néboa’) son as húmidas, frías e persistentes que inundan por días e días, ás veces ata por semanas, os vales do Miño, do Sil, do Avia, do Támega, do Arnoia, do Barbantiño…,  e mailos corpos e os espíritos dos seus ribeiraos. E estas son as néboas de decembro e de xaneiro fundamentalmente; hai anos que xa comezan polo San Martiño e que mesmo poden chegar ó San Benito de Marzo, pero co cheiro da flor das mimosas xa perden gran parte do seu poder, tan hipnótico coma enfermizo. 

“Matria da néboa”, “Catedral de caciques”, “Antífona de inverno”, era esta Terra para Xosé Carlos Gómez Alfaro, un dos nosos máis grandes poetas. Habitar neste país significa aprender a convivir coas súas néboas, entendelas, saber aturalas: resistir a tentación de fuxir polas congostras buscando cotas máis altas e despexadas. E resulta preciso que ata a alma se atereza para descubrir ese “inmóvil tiempo de niebla” do que nos  falan os versos de José Luis Rodríguez Argenta; un tempo que, pousado nos musgos húmidos das pedras arruinadas, nos sons melancólicos das campás solitarias ou nas olladas fondas dos vellos escarmentados, permite apreixar o infinito dentro do efémero, rememorar o paraíso perdido daquel outro tempo ditoso, ou coñecer o que hai de certeza no inelutable futuro.

Entramos no tempo das néboas. Desde os altos, os vales semellan brancos mares nos que ata resulta difícil sospeitar que a vida continúa por debaixo, tan difícil como  para os habitantes da néboa resulta imaxinar que poucos metros máis arriba o sol segue a quentar e a brillar. Pero a vida é nebulosa, e tanto convén aprender a moverse na néboa coma a aguantar a súa friaxe.

Si, matria da néboa, Xosé Carlos; tempo inmóbil de néboa, José Luis. Sempre a  importante lección da néboa: a da realidade incerta, a da moral estoica, a do misterio da vida, a da tristura fecunda, a da invencible esperanza en botar fóra o inverno. «La niebla…/ evocación/  de la profundidad de la existencia/…encantamiento/ que aprisiona el tiempo/ y lo deja inmóvil/ inmóvil de niebla»...  Pensaba Unamuno que se os homes non sucumbiamos diante das grandes penas nin diante das grandes alegrías, era porque as realidades non viñan enxebres, senón que viñan disolvidas e rebaixadas dentro da inmensa néboa da existencia; que a vida, en última instancia, non era máis ca iso: unha néboa. Porque, quen non tivo algunha vez a mesma sospeita existencial daquel personaxe seu que un día se preguntaba: «¿es que no habré hecho nunca más que dormir?, ¿más que soñar? ¿Es que todo esto no habrá sido más que una niebla?»… Quen sabe?

Artigo publicado no diario La Región o sábado 6 de decembro do 2014