25 anos

Gústame o relato memorístico do pasado, pero non confío nel como fonte da  historia. Prefiro as probas documentais, porque a memoria adoita resultar fráxil e enganosa, incluso cando o relator pretende ser verídico. Neste senso, sempre estou atento á sección de hemeroteca dos diarios, que me permite contrastar as realidades de hai vinte e cinco, cincuenta ou cen anos, coas ideas, case sempre distorsionadas, que a xente se vai formando sobre as mesmas.

Como sabe todo o mundo, estase a celebrar o vinte e cinco aniversario dun ano emblemático da historia recente de España: 1992. Un ano que ós máis novos lles parecerá remoto e ós que xa non o somos parécenos que foi noutronte. Foi o ano das Olimpiadas de Barcelona, da Expo de Sevilla, do V Centenario, do segundo Tour de Indurain, da primeira Copa de Europa do Barça ... Talvez o ano no que o optimismo patrio acadou o seu máximo histórico. Parecía que, por fin, España alcanzaba á modernidade democrática e social propia dos países europeos máis avanzados, coas vantaxes engadidas de desfrutar dun clima mellor e dunha superior alegría no xeito de vivir. Logo todo aquilo resultou ser un efémero soño de verán, pero aínda así 1992 segue considerándose un ano de referencia.

Como recordaran, o pasado domingo 27 de agosto caía unha gran treboada con sarabia no Carballiño e no Ribeiro, e ese mesmo día no “Hai 25 anos” deste periódico lembrábase como, en idéntica data do 92, un grupo de viticultores do Ribeiro increparan a Fraga e a Baltar no Carballiño, aproveitando  a súa presenza na inauguración dunha fábrica de madeira. O que non recollía a noticia era que unha das razóns da protesta dos viticultores fora a falta de axudas por outro gran pedrazo que caera xusto o domingo 17 de maio daquel ano 92, con especial incidencia na parroquia de San Clodio e en parte do concello de Cenlle, lugares onde se perdera o total da colleita. Lembro moi ben aquela treboada, porque a vivira e porque participara na posterior redacción das declaracións de perdas dos afectados de San Clodio. Logo viaxei a Santiago en compañía do daquela alcalde de Leiro, Abelardo Reinoso, para facerlle entrega das declaracións de danos e da correspondente solicitude de axudas ó entonces Conselleiro de Agricultura, Tomás Pérez Vidal. Tamén debo dicir que as axudas concedidas foran nulas, e que o único resultado de todos aqueles tramites fora o asfaltado dunha pista.

Pero esa azarosa coincidencia dos dous pedrazos empuxoume a botarlle unha ollada ás copias daquela toda documentación que aínda conservo. E vin como na parroquia de San Clodio os danos afectaran á 32 Ha e a 55 viticultores. Pasados 25 anos, comprobo con pena como as terras de 40 daqueles produtores declarantes están agora totalmente ermas, e como 31 deles xa pasaron a mellor vida, sen que ninguén viñese a reemprazalos, nin como veciños nin como viticultores. Na actualidade cultivaranse na parroquia unhas 15 Ha de viña, que se reparten entre dúas empresas e tres ou catro colleiteiros xubilados. E coido que a situación é semellante na maioría das parroquias do Ribeiro de Avia.

En suma, nos últimos 25 anos, propiciado pola desidia dos sucesivos gobernos,  produciuse un feito sen precedentes no Ribeiro de Avia: a desaparición dos pequenos agricultores, que viñeran traballando estas incomparables terras, talvez as de máis antigo monocultivo vitivinícola da Península Ibérica, de forma continuada durante coase mil anos, primeiro como foreiros e logo como propietarios, e que crearan, ademais, unha das culturas máis xenuínas de Galicia.

Tratouse dunha extinción en toda regra, pero os beneficiarios prefiren chamarlle reconversión do sector. E iso que poucos leron a Orwell.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 17 de setembro do 2017