As festas do Portal de Ribadavia

Ás veces, e por diversos motivos, van quedando escritos inéditos. Do mesmo xeito que é moito máis o que se pensa có que se di, sempre é máis o que se escribe có que se dá a ler: circunstancias positivas as dúas. Pero tamén é certo que cada vez que vexo no ordenador un deses arquivos esquecidos sinto pena, a mesma que se sinte cando se observa algo que non cumpre o fin para o que foi concibido. Así, rescatar calquera deses textos prodúceme unha alegría franca, semellante á que se experimenta cando se axuda a un paxariño a voar. Porque os paxariños foron postos no mundo para voar libres!

O texto que hoxe libero ten un ano, escribino pouco despois das festas do Portal de Ribadavia do 2011. Hoxe, día grande das do Setembro do Carballiño do 2012, non puiden aguantar seguilo vendo preso.

O Portal

Galicia, que bonitas

son as túas festas

...

Prudencio Romo (Galicia Terra Nosa)

Da primeira vez que teño memoria de ir ó Portal é dunha que me levou me pai sentado no cadro da vella bicicleta Orbea; debía ser eu un picariño. Desde entón foi raro o ano que faltei a esta festa de Ribadavia e do Ribeiro. Nos anos da miña infancia, tal día coma ese, os pobos ribeiraos quedaban baleiros: nenos e nenas, mozos e mozas, vellos e vellas deixaban por un día traballos e preocupacións e encamiñábanse ó Portal. Era tempo de coches de liña, como antes o fora de ir andando: os autobuses do Cabanelas, o Pérez, o Anpián ou o Sen Xeito non paraban de carrexar xente á festa. Había quen xa ía de mañá, para oír misa e ir á procesión, para ver os xigantes - don Pedro e dona Ana- e os cabezudos, ou para escoitar a banda de música. A mocidade acostumaba ir pola tarde. Tamén eran anos de cine, e o Portal a festa das estreas do comezo de temporada; eu, anos houbo que vin tres películas no mesmo día, unha en cadanseu cine, dos tres que daquela había en Ribadavia: Principal, España e Río; ou d´Abaixo, do Medio e d´Arriba.

Cando chegaba a hora do baile e da verbena non se rompía polas rúas de Ribadavia. As orquestras non paraban de tocar, na Porta da Vila, na Praza de San Xoán, na Praza da Madanela... Tamén había baile, pero pagando, no Castelo; e para socios, no Club Artístico. Orquestras  habituais daquelas festas eran: a Nuevos Ritmos de Leiro; a Poceiro, os Chicos del Jazz ou a Florida de Pontevedra; a Bellas Farto e os Trovadores do Ferrol; a Compostela de Santiago; os Satélites da Coruña... Algúns anos máis tarde, con Saudade 73 e cos Players chegaron as luces psicodélicas...  A Alameda sempre estaba ateigada de atraccións: as lanchas voadoras, os caballitos, os tiros de pichón, as tómbolas..., pero o maior éxito sempre era para os cochiños eléctricos: casos houbo de mozos que gastaron máis cartos neles ca logo na auto-escola Chao para sacar o carné de conducir! A hora da cea era unha hora difícil, e certos anos foi preciso que a fame vencese ó medo, que din que garda as uvas (que xa se comen ben por estas datas)... Certo que tamén houbo anos mellores, con empanada, anguías, cabrito e ata brazo de xitano: no Alfonso, no Evencio, no Caracas, no Celta, no Calvo... A hora do fogo sempre me parecía a máis máxica: as luciñas de tódalas cores rebrilando por encima dos vellos muros do Castelo invitaban a soñar, e moito máis cando se vían na niña dos ollos dunha rapariga fermosa que se apertaba contra un, asustada polo rebumbio das explosións... A sinal de que a festa remataba e de que había que apurar os últimos bailes dábaa o animador da orquestra: “La empresa ....  nos comunica que en breve saldrá el último autobús para ...”. Ás veces, por querer aproveitar moito o tempo, a volta había que facela andando...  Nesas deshoras da mocidade, camiñando entre as sombras e as estrelas, cos amigos, coas mozas, de volta dunha festa ou dunha romaría, están algúns dos momentos máis felices das nosas vidas.

Niso pensaba eu o día do Portal deste ano. Era unha tardiña aterciopelada dun setembro que se resiste a deixar de ser verán e eu estaba coa miña muller no anfiteatro do Castelo, escoitando a Lira de Ribadavia –que gran director Juan Carlos López! Grazas a el a Lira é hoxe unha das mellores bandas de Galicia-. Ó fondo divisaba as espléndidas copas dos tilos de Santo Domingo, que conservaban todo o seu verdor; por riba, de cando en vez, pasaba un avión, pleno de luz, cruzando un ceo limpo e azul. A concorrencia ó concerto era masiva, e os aplausos entusiastas e merecidos. Tocaba a Lira pezas dos Tamara, nunha sentida homenaxe a ese inesquecible grupo. Os versos de Rosalía, Celso Emilio, Añón ou Curros, na voz de Sito Sedes, aínda sen ser a de Pucho Boedo, chegaban ó fondo dos peitos en comuñón...  Cando saímos do Castelo, soamente un triste e escuro palco de orquestra baleiro, situado na Rúa Progreso, fronte á Alameda, lembraba que era o día do Portal. Pola xente, calquera diría que era un día solto. Parece ser que, pola crise, este ano prescindiuse do alumeado e do fogo... Temo que, ademais da crise, hai algo máis profundo: un certo desapego ó Portal, coma se se considerase unha manifestación festiva vella e inservible, unha sinal de tempos idos... Parece que agora Ribadavia está volcada na Festa da Istoria... Non lle quito méritos á nova festa, pero o Portal é outra cousa...

Alguén entendería Pamplona sen o San Fermín, Vitoria sen a Virgen Blanca, Santiago sen o Apóstolo, Pontevedra sen a Peregrina ou Lugo sen o San Froilán? Pois o mesmo, penso eu, representa o Portal para Ribadavia e para O Ribeiro.

O Carballiño, algúns días despois do Portal (8 de setembro) do 2011