A idea

Dicía Víctor Hugo que as ideas moven o mundo. Pero esquecéuselle apuntar que unhas móveno cara adiante e outras cara atrás. Cando Fraga chegou a Galicia a estrutura agraria tradicional do país xa estaba agonizante, a industria non tiña o mesmo pulo dos anos setenta e oitenta, e a emigración batíase en franca retirada. Entón ocorréuselle recuperar a idea turística, unha idea que manexara con éxito notable, como ministro, na España dos sesenta. A idea consistía en que Galicia tiña no seu patrimonio cultural un tesouro inexplorado que, unha vez recuperado, restaurado e publicitado, sería o asombro do mundo: aquí caerían turistas e cartos coma cando caera o maná do ceo. Como mostra do que se podía facer utilizou o Xacobeo de 1993, e foi tal o éxito daquel evento que ata os incrédulos quedamos engaiolados coa idea de don Manuel. Todo consistiría, xa que logo, en utilizar as moreas de diñeiro que chegaban de Europa en construír infraestruturas, modernizar vilas e cidades, restaurar pazos arruinados, mellorar balnearios, arranxar igrexas, recuperar o esplendor dos mosteiros e das catedrais, promover estudos sobre a singularidade da nosa cultura; en fin, todo o que facilitara a chegada de turistas e do maná estaría ben feito. Ó final ía resultar que non era tan difícil saír do secular atraso de Galicia, bastaba aviala un pouco –“poñela en valor”- e sabela vender. E por fin poderíamos os galegos presumir da Terra e das súas riquezas. 

Ben visto, pareciamos nenos xogando ás tendas: cando poñen sobre un mostrador catro trapalladas que atopan nun baúl vello e soñan con poñerse ricos á conta dunha chea de compradores que soamente existen no seu maxín. Agora, un día si e outro tamén, asistimos ó tráxico derrubo daquela fantasía con cume no faraónico proxecto da Cidade  da Cultura: casas de turismo rural, pousadas e hoteis, nos que se gastaron cantidades inxentes de diñeiro público, pechados; as igrexas, mosteiros e catedrais locen tellados novos, pero poucos turistas se deixan ver, e menos gastan un peso; a aposta polo turismo termal, que non polo termalismo, tamén pasa por grandes dificultades, como soubemos hai un par de semanas; e encima, as grandes infraestruturas serviron máis para dar saída a turistas autóctonos en busca de sol e diversión, ca para que entrasen forasteiros con gusto pola cultura e pola choiva…. E mentres o pobo sofre, en forma de débedas, xuros e paro, os excesos desa época fantasiosa, que aínda non cesou, os beneficiados -constructores, xestores turísticos e culturais, concesionarios de subvencións e contratos, hostaleiros, etc.- gozan dos grandiosos patrimonios que amasaron á conta do peto de todos.

O Xeneral da Rovere é un magnífico relato de Indro Montanelli que foi levado ó cine, de forma maxistral, por Roberto Rossellini. O digno protagonista do relato tiña un lema: “cando te atopes nunha encrucillada e dubides sobre o camiño a seguir, escolle sempre o máis difícil”. A moita da nosa xente, formada nas duras universidades dos eidos e das fábricas, non lle facía falla ler o relato de Montanelli nin ver a película de Rossellini para saber iso: que para os dignos, non hai froito sen traballo. Pero faltoulles confianza nesa idea propia e creron máis na de don Manuel. Logo, como se trataba de presumir, a crenza no turismo como piar do desenvolvemento pasou a ser un dogma unanimemente aceptado pola clase política galega. Galicia, mentres tanto, íase convertendo nun ermo improductivo. E é que, parafraseando a Shakespeare, a forza dunha idea pode ser terrible!

Artigo publicado no diario "La Región" o 15 de novembro do 2013.