As regras de xogo

  Xa vai para tres meses das eleccións e seguimos sen goberno; polo medio unha investidura falida  e múltiples leccións sobre as deficiencias da nosa democracia, que non son poucas. E talvez o primeiro que se debería recordar é a importancia das “regras de xogo”; por algo teóricos da talla de  H. Kelsen e N. Bobbio coincidiran en sinalar que son as regras de xogo, definidoras do xeito de participación dos cidadáns nas decisións que afectan á colectividade, as que verdadeiramente caracterizan á democracia. E nese senso fixareime en tres circunstancias que exemplifican como isto parece ignorarse.

   A primeira atópoa nesa teimuda insistencia do PP en presentarse como o “gañador das eleccións”. No noso caso, que é o dunha monarquía parlamentaria, as regras establecen que os cidadáns non elixen directamente o goberno, senón o parlamento, por un sistema proporcional; e despois é unha maioría parlamentaria a que decide a formación do goberno. Polo tanto, de pouco vale que un partido dispoña do maior número de deputados, ou do maior número de votos, se despois é incapaz de conformar a maioría parlamentaria precisa para a formación dun goberno. Porque “gañar”, segundo nos ensina o dicionario, é “obter o que se disputa nun xogo, nunha batalla, nunha oposición, etc.”, e aquí o que se disputa é xustamente iso: a formación dun goberno. O PP foi o partido máis votado, si, e ten o maior número de deputados, ninguén o discute, pero aínda non gañou o que se disputa: polo tanto é falso que fose o gañador. Só cando se forme o goberno rematará este xogo, e entón si que se poderá falar do gañador. E se non se forma, que parece o máis probable, rematará o xogo tamén, pero sen gañador; e haberá que comezar outra partida. Esas son as regras de xogo que rexen, e non estaría mal que o partido que hoxe goberna en funcións fixese pedagoxía delas; por exemplo, deixando de atribuírse títulos que non lle corresponden.

   Tampouco se respectaron as regras de xogo cando Rajoy decidiu declinar o ofrecemento que lle fixo o Rei de ser candidato á Presidencia do Goberno. Porque o artigo 99.2 da Constitución non lle concede a posibilidade de tal renuncia ó candidato proposto. E de aí o mal lugar no que quedou o xefe do Estado, que, unha vez enterado do inédito propósito de Rajoy, aceptou non propoñelo, pero tendo que chocar el frontalmente co que establece de forma preceptiva o art. 99.1 –que o Rei, unha vez rematada a consulta cos representantes designados polos grupos políticos, debe propoñer un candidato a través do Presidente do Congreso-. Aínda que tan asombroso coma iso foi ler despois como esa “mangancha” de Rajoy, que a piques estivo de situar todo o proceso nun canellón sen saída, era enxalzada como “xogada mestra” por algún destacado politólogo; ou ver como o presidente da Xunta cualificaba de “teatrillo” a posterior investidura, logo falida, de Sánchez, cando este cumpría –peor ou mellor, que iso é outra cuestión- coa súa obriga constitucional despois de ser proposto polo Rei.

   E a terceira circunstancia vén da propia noite electoral. De cando Pablo Iglesias marcou un referendo en Cataluña como requisito irrenunciable de calquera pacto con Podemos. Pablo Iglesias sabe ben que as regras de xogo vixentes non permiten tal referendo, e que para cambialas nese senso o conxunto do pobo español tería que dar antes a súa conformidade coa fragmentación da soberanía: misión imposible en ausencia dalgún atallo… O que pasa é que á democracia non lle gustan os atallos. E a Jiménez Villarejo, polo que se ve, tampouco.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 13 de marzo do 2016.