Ramos

“A fuxida do tempo”, é o título dun dos libros máis celebrados de Josep Pla. E si, o tempo fuxe con gran velocidade, incluso para os que non temos presa algunha porque pase: parece que onte mesmo estaba escribindo sobre o solsticio de inverno e hoxe xa está aquí o equinoccio de primavera, que este ano coincide co domingo de Ramos, que vén moi adiantado.

  Resulta interesante este tema das festas móbiles, que xiran todas arredor da fixación da data do Domingo de Pascua, a festa central do cristianismo, na que se conmemora a resurrección de Xesús e marca o final da Semana Santa. A regra de cálculo, que é bastante sinxela, di que o Domingo de Pascua é o que vén despois da primeira lúa chea posterior ó equinoccio de primavera, aínda que nin o equinoccio de primavera nin a lúa chea da regra coinciden exactamente coa ocorrencia astronómica de tales eventos: o equinoccio, que se move entre o 20 e o 21 de marzo, suponse sempre o 21 de marzo, e a lúa chea vén determinada polo denominado ciclo de Metón, un astrónomo ateniense do século V A.C. que calculou as lunacións que se producen nun ciclo de 19 anos, pero que só resultaron ser aproximadas. De acordo coa regra, o Domingo de Pascua non pode caer antes do 22 de marzo nin despois do 25 de abril. Pero claro, esas datas extremas son pouco probables: por exemplo, a do 22 de marzo, co San Xosé en Xoves Santo e o San Bieito en Sábado Santo, ocorreu por última vez en 1818 e só volverá en 2285, e a do 25 de abril, que non se daba desde 1943, poderana ver os que aínda vivan no 2038.

  Pero, sexa en marzo, sexa en abril, o Domingo de Ramos, que como se sabe precede ó de Pascua, sempre vén cheo de recordos entrañables para os que hoxe xa temos unha idade certa. Todos lembramos con especial cariño aqueles ramos de loureiro, tan ben feitiños, que as nosas nais preparaban para nós con sumo amor cando eramos cativos. Porque elas nunca se esquecían na véspera de ir buscar o máis fermoso e o máis florido dos ramos, para logo pendurarlle con coidado aqueles poucos caramelos e aquelas poucas galletas que tan humildemente o adornaban. Pero, con que orgullo levabamos aquel tesouro infantil á igrexa! E con que atención vixiabamos que ningún rapaz nos roubase algunha das lambetadas antes de rematar a misa!... Logo, de mozotes, tamén puxamos por levar o ramo máis grande, pero sempre había algún que nos gañaba presentando unha torada capaz de dar algúns palmos no aserradoiro… Agora mesmo paréceme estar ulindo o limpo cheiro a loureiro e a romeo que inundaba as igrexas e vendo as caras felices e intelixentes de todos aqueles amigos que a vida acabou esparexendo polo mundo…

  Hoxe asistirei coma cada ano á misa de Ramos; na igrexa apenas haberá nenos, nin rapaces, nin rapazotes... Unha, porque case non quedan; outra, porque os poucos que hai xa non participan destes ritos que foron parte esencial da nosa cultura durante máis de mil anos… É probable que a fermosísima mitoloxía bíblica na que fomos educados, baseada na visión do universo do primeiro milenio antes de Cristo, xa non se adapte ben á nosa realidade. Non obstante, os mitos son necesarios: nas súas historias está a sabedoría acumulada da vida e un enfoque dos seus misterios, con sinais para orientarse; porque un non pode pretender descubrilo todo en solitario. Por desgraza, unha mitoloxía non se crea da noite para a mañá. E de aí gran parte da confusión na que vivimos… Nesta tesitura, onde rapaces, mozos e menos mozos parecen preferir o smartphone, a tablet ou a televisión, ó contacto cos veciños e á participación nos ritos e mitoloxías tradicionais, eu quixera lembrar algo que xa dixera Goehe no “Fausto”: a tecnoloxía tampouco nos salvará.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 20 de marzo do 2016