Ayer mismo todavía confiabas
en ti,
alegre, rebosante de
fuerzas,
hijo del tiempo.
Y hoy ha llegado un nuevo
tiempo,
pero tú no te has dado
cuenta.
Vasili Grossman (Vida y Destino)
A crise ten un efecto curioso neste país. A diferencia do que ocorre
noutros, nos que as dificultades fan aparecer o mellor das súas xentes, aquí fan
aparecer o peor. Basta ver un telediario, escoitar un boletín de noticias ou
ler un periódico para atopar múltiples exemplos que certifican esta afirmación.
Pero, a polémica suscitada pola decisión da Comunidade de Valencia sobre a
posibilidade de facer permanecer ós profesores nos centros no mes de xullo resulta
paradigmática neste senso.
Na busca de solucións a calquera problema real o primeiro paso que se debe
dar sempre é o da identificación das variables significativas. E dicir,
tratar de coñecer que factores, e en que medida, poden incidir no problema que
tratamos de solucionar. Nese proceso adoita axudar moito o historial do sistema
obxecto de estudo: se unha determinada variable, cando aínda non existía o
problema, xa tiña valores semellantes ós presentes é que estamos diante dunha variable non significativa. Por exemplo:
sería ridículo tapar unha rachadura que leva 10 anos no teito dunha habitación
se, de golpe, comeza a caer auga por esa rachadura nun día de choiva. O mal non
está na vella rachadura senón en algo que pasou no tellado, por exemplo nunha
tella rota recentemente. Se tapamos a rachadura na escaiola non arranxamos nada, máis ben poñemos en perigo o resto do teito! Pois
igualiño sucede co horario dos profesores: antes da crise os profesores xa
tiñan, máis ou menos, as mesmas vacacións ca agora, e o mesmo ca no resto do
mundo. Polo tanto, non estamos diante dunha variable significativa. Aínda que
resulte obvio dicilo, a crise que
sufrimos nada ten que ver coas vacacións dos profesores. Estes, aquí e en
calquera parte do mundo, teñen un horario acorde coa súa actividade
profesional, o mesmo que os funcionarios de prisións, os viaxantes comerciais,
os pescadores de bonito ou os adestradores de esquí teñen os seus, por poñer
algúns exemplos de ocupacións con distribucións do tempo de traballo que non
coinciden coas da maioría do resto dos traballadores. É máis ca probable que o
calendario escolar, a xornada lectiva e a dedicación do profesorado precisen reformas,
pero a crise nada ten que ver con iso.
Por que entón, coa cantidade de problemas que nos abruman, nos dedicamos a
discutir acerca de variables non significativas? Pois, por diversas razóns. A
primeira responde ó que o célebre lingüista, filósofo e activista
norteamericano Noam Chomsky, chama estratexia
de distración. Na súa famosa lista das 10
estratexias de manipulación mediática esa
é a primeira que se cita: «O elemento primordial do control social é a estratexia de distracción que consiste
en desviar a atención do público dos problemas importantes e dos cambios
decididos polas elites políticas e económicas, mediante a técnica do diluvio ou
inundación de continuas distraccións e de informacións insignificantes…». Escribide
aquí estratexias deste tipo que coñezades: _________, ______, _______,
_________. Non vos chegan os espazos en branco, verdade? Mira que non terán os políticos valencianos
variables significativas, directamente relacionadas cos problemas da crise, nas
que entreterse antes de meterse coas vacacións dos profesores! Desafogádevos e poñédelle
aquí unhas poucas: ________, ________, ________, _______. A que non vos volven chegar os espazos en
branco?
Pero, ademais, hai razóns máis profundas detrás destas estratexias de
manipulación mediática, razóns das que nin sequera son conscientes os seus
propios difusores. A fundamental, baixo o meu punto de vista, consiste en que
os que realmente mandan (nin sequera os políticos, en moitos casos simples pillos
totalmente indocumentados) seguen pensando, e con razón, que a maioría da xente
é idiota, que o medo é un instrumento fundamental para conseguir os seus fis e
que é moito máis fácil unir a un pobo en contra cá favor de algo. Por exemplo
contra os sindicatos, contra os funcionarios en xeral, ou contra os do ensino (branco
tradicional de todo poder reaccionario) en particular. O ultraliberalismo que
nos afoga consegue dese xeito matar dous paxaros dun tiro: adelgazar o sector
público, para facerse co negocio correspondente (sanidade, educación, servicios
privatizados, etc.), e, o que pode ser máis importante, que a xente asuma algo
inaudito: “que ter un traballo seguro é un pecado, e ata unha ofensa para os
que non o teñen”. Dese xeito, os menesterosos, en vez de loitar polos seus
lexítimos dereitos, cóbado con cóbado cos que aínda non os perderon todos,
pasan a defender os postulados dos verdadeiros culpables da súa precaria
situación. É o peche do círculo, a xogada perfecta!, o que converte ó
funcionariado nun dos brancos preferidos dos ataques dos ultraliberais. Salvadas
tódalas distancias, lémbrame isto o sistema de xestión dos campos de
concentración hitlerianos cuxa organización descansaba sobre un piar tamén inaudito: o conxunto dos propios presos.
En efecto, era mínimo o persoal do exército alemán que se ocupaba deste sistema
de exterminio, os propios presos realizaban tódalas funcións profesionais, eran
os carcereiros, os vixiantes e, ás veces, ata os mesmos verdugos. Salvemos
tódalas distancias que queirades, esto nada ten que ver co que estamos falando,
pero non esquezades que a submisión das masas diante do medo e un feito
histórico irrebatible; tampouco que esta non é unha crise coma calquera outra:
estamos diante dun cambio de modelo e de paradigma; e menos que algo que se
tarda moitos anos en conseguir pódese perder nun mal día, talvez para non
recuperalo nunca máis.
Non, na realidade, ninguén pensa que incomodando ós
profesores no mes de xullo vaia mellorar algo neste país, ensino incluído! Non,
simplemente se trata dun ladrillo máis no muro: another brick in the wall,
que cantaba Pink Floyd, daquela para tapiar ós alumnos e agora para tapiar ós
profesores. Acométanse con calma, con intelixencia e coa participación de
tódolos sectores implicados as reformas que sexan precisas. Que os profesores
fagan ben o seu traballo, que os alcaldes xestionen racionalmente os seus
concellos, que os médicos atendan ben ós seus pacientes, ... e que os medios de
comunicación deixen de manipular as conciencias dos cidadáns: We
dont need no thought control… Como di un proverbio francés, se cada un
fai ben o que lle corresponde todo irá moito mellor. Pero agora, o que ten que facer o goberno con urxencia
é identificar as variables significativas cuxa variación, na
dirección correcta, nos poida sacar da crise que nos asola. De paso, o goberno tamén
podería mandar calar a enredantes coma os de Valencia. Hai que cambiar moitas
cousas, pero non hai que cambiar todo nin de calquera maneira! Parafraseando a Lampedusa: cambiar todo é un xeito de que todo
o siga como estaba, ou peor... Algunhas
desas variables significativas, algunhas desas tellas rotas, coñecémolas todos,
e non vemos que se faga gran cousa por cambialas. Aí van algunhas, por se
fraquea a memoria dos gobernantes: economía somerxida; fraude fiscal, sobre
todo profesional e empresarial; corrupción política; despilfarros de todo tipo;
unificación e racionalización das políticas fiscais (progresivas, por mandato
constitucional); incompatibilidades de cargos e oficios públicos, entre si e
destes con actividades privadas; limitación e/ou regulación dos salarios dos
directivos, xerentes e conselleiros de administración das empresas; reparto do
traballo, como ben escaso que é;
racionalización do sistema financieiro; liquidación e substitución
controlada do modelo productivo español, baseado na especulación inmobiliaria. Podendo
ser, tamén sería conveniente que non se esquecesen de dous artigos desa
constitución que tanto din defender: art. 128.1 (Toda la riqueza del país en sus distintas formas, sea cual fuese su
titularidad, está subordinada al interés
general) e art. 35.1 (Todos los españoles tienen el deber de trabajar y el
derecho al trabajo, a la libre elección de
profesión u oficio, a la promoción a través del trabajo y a una remuneración suficiente para satisfacer
sus necesidades y las de su familia, sin que en ningún caso pueda hacerse
discriminación por razón de sexo.).
Unha última cousiña para os que sigan insistindo coas vacacións
do profesorado. Recoméndolles a lectura do libro “La profesión docente en Europa. III Condiciones laborales y salario”,
editado por Eurydice (pódeno baixar clickando sobre o título). Pode ser un bo
elemento de xuízo para ver cal é a situación de España, neste apartado, dentro
do contexto europeo. Podo adiantar que non hai grandes diferenzas nas vacacións
dos profesores entre uns países e outros, tampouco na percepción «generalizada y muy común, aunque equivocada,
de que el docente trabaja a tiempo parcial y goza de largas vacaciones.». E, para os nostálxicos, que sempre os hai, e
que sempre pensan que calquera tempo pasado foi mellor, lembrarlles un par de
cousas. Cando eu ía ó instituto (década dos sesenta) as clases remataban
tódolos anos o 30 de maio (festa de San Fernando) e non comezaban ata outubro.
Outra: no ano 1973 entrou un novo ministro de educación “reformista” e ocorréuselle
cambiar o curso universitario para comezar en xaneiro e rematar en decembro,
porque vía unha chea de vantaxes. Foi o denominado calendario juliano (porque Julio
era o nome daquel ministro de Franco e do Opus, que Deus terá na gloria).
Foron as vacacións máis largas da miña etapa de estudante: de xuño ata xaneiro
do ano seguinte. Logo, foi o curso máis curto da historia da universidade
española: de xaneiro a xuño. Un novo ministro decretou, ós poucos meses, a
volta ó calendario ordinario. E niso,
queridos amigos, adoitan acabar as ocorrencias dos enredantes.
Eu son da quinta de Atom heart mother e de Wish you were here,
pero The wall tampouco me desagrada. Mantén ese toque de rebeldía
que, segundo aprendemos de Camus, resulta esencial para o home.
Entradas
No hay comentarios:
Publicar un comentario