Tempo de quitas

Non, non se asusten. Contra do que poden estar pensando, non vou falar de quitas de débeda nin de cousas polo estilo. Aínda que nunca debésemos tanto, agora xa non resulta fino falar diso. A superación da crise foi decretada e España volve a ser un pais próspero e solvente. E todo grazas á intelixente acción deste goberno que nos vén de sacar da UCI onde outros nos meteran. Para que falar entón de quitas de débeda, de corrupcións, de desigualdades, de paro? Sexamos optimistas e deixemos a política na man dos que, por experiencia, a entenden.

Así que escribireilles eu das únicas quitas que entendo, que son as que verdadeiramente se corresponden con este tempo dourado e sosegado de outubro. Refírome ás “quitas” do viño. Talvez vostede non saiba de que estou falando, e de nada lle servirá acudir ó dicionario da Real Academia Galega, que non rexistra este substantivo deverbal. Pero no Ribeiro e en boa parte da provincia de Ourense sabemos ben o que é a “quita”: a operación de separar o viño do bagaño cando parou de ferver o mosto. É o que noutros sitios chaman “resacar” o viño. Na vinicultura tradicional a quita comezaba co sangrado da cuba, a noitiña anterior ó comezo da faena. O viño que saía pola canilla, unha vez retirado o villote, íase recollendo nun barcaletón. A gran presión coa que saía ese viño novo e brillante criaba unha fermosísima espuma rosada que inundaba as adegas de aromas florais e agullados. Logo, cunha ola ou cunha bomba manual, íase trasegando o viño a outra cuba preparada a tal efecto. Despois, a cuba sangrada quedaba escorrendo toda a noite, para que o bagaño quedase o máis seco posible antes do prensado. Pola mañanciña, baixábase a cuba, e pola boca, cunha eixada, íase extraendo o bagaño en barcaletas, e con el íase cargando a prensa. Unha vez cargada e armada, comezaba o prensado: unha primeira prensada relativamente rápida e unha segunda máis calma, esta despois do espelicar nun culeiro o bagaño compactado da primeira prensada. Todo o que fixera esta operación do espelicado estará agora rememorando o tacto especial e a agradable fragancia espiritosa dese bagaño medio seco. 

E gustábame o ritmo sosegado e calmo desa segunda prensada; con dous homes a ritmo apertando a prensa, dente a dente: “tin, tin!, ..tin, ..tin!, ….tin, ….tin!”; con descansos para darlle tempo a que afrouxase, e tamén para fumar un pito e botar unha parola sentados nun canteiro, mentres observabas como aquel delgado e irisado fío de viño ía enchendo a barcaleta.… E parecíame, e síguemo parecendo,  que nesa segunda prensada estaba un modelo ideal para o ritmo de vida dun home. Porque poucas cousas hai máis importantes na vida, igual ca na literatura, ca atopar un ritmo axeitado para facer as cousas… Así, lembro que cando un entraba nunha aldea do Ribeiro, nestas tardes calmosas de outubro, cos cas deitados ás portas das casas e cos camiños humedecidos pola primeiras chuvias,  percibía esa música especial da quita que chegaba desde as adegas familiares, formada polos sons dos esforzos acompasados dos homes, “auumm, auumm!”, e polos remates de toque de campaniña, cada vez que as cuñasda prensa avanzaban un dente, “tin, tin!”, e sentía esa paz inmensa que só e capaz de crear a resonancia dos ritmos propios cos ritmos naturais do tempo. 

Un progreso mal entendido case ten  rematado con todo iso. O pequeno e modesto vitivinicultor como modelo típico de ribeirau, despois de mil anos de existencia, está a pasar a mellor vida… Dentro de pouco darémonos conta do valor da cultura que perdemos… Xa non se percibe a música da quita nas aldeas. Na realidade xa non se percibe ningún tipo de música nas aldeas. Só silencios e ausencias….

Artigo publicado no diario La Región o venres 23 de outubro do 2015