Ravachol

Desde hai anos, sempre que podo, vou a Pontevedra para asistir ó enterro do loro Ravachol. Este loro é o protagonista do entroido pontevedrés; o seu enterro, e posterior incineración, que se celebra o venres da semana do carnal na Praza da Ferrería, é o acto máis multitudinario.

Elisa e Pablo Marino con Ravachol

O loro Ravachol non é un personaxe de ficción: existiu. Era propiedade dun boticario da Pontevedra de principios do século XX. O exótico paxaro, moi popular na vila do Lerez por ser moi parlanchín, morreu o luns de entroido do ano 1913 e vestiu de loito as festas dese xa afastado ano. Desde entón o enterro do loro Ravachol cerra as festas do entroido en Pontevedra.

As afeccións etimolóxicas do que suscribe levárono a cavilar de onde sairía o curioso nome do paxaro. Tal vez o máis plausible fose un derivado de rabo, coma rabón, rabada ou rabaza. Sería preciso un *rabacho que facilmente daría un aumentativo rabachón, cunha variante rabachol, por vacilación entre a nasal e a lateral, igual que marañón/marañol. A nivel semántico a cousa quedaría explicada pola vistosa cola, ou rabo, de plumas que locen os loros. Non casaba o v de Ravachol, pero era posible que fose un erro na escrita.

Xa estaba eu bastante satisfeito coa miña explicación, cando se me ocorreu buscar en Internet algo sobre o tema. A cousa resultou ser moito máis sinxela. Ó poñer en google Ravachol, apareceron en 0,15 segundos 84900 referencias. A primeira o artigo Ravachol da Wikipedia: François Claudius Koënigstein (1859 - 1892), más conocido por Ravachol, fue un delincuente y supuesto anarquista francés, que se volvió famoso por sus atentados. Pronto confirmei do mesmo xeito que, en efecto, o loro levaba por nome o do “famoso” anarquista, fillo da francesa María Ravachol.

O asunto lévame a dúas reflexións. A primeira, o san escepticismo que é preciso ter ante as etimoloxías dubidosas. Cantas explicacións do significado de algúns topónimos, filoloxicamente impolutas e dadas por absolutamente certas, non serán máis que meras fantasías eruditas? Outro día comentarei algún exemplo máis. A segunda reflexión xira arredor da costume de bautizar ós animaliños co nome de revolucionarios ou delincuentes famosos. Cando eu era neno, por exemplo, eran moi comúns entre os cans os nomes de Trosky e Foucellas. Máis recentemente teño coñecido algúns Jomeini e Batasuna.

É un tema que me atrae, o do nome dos animais. Non é un tema inexplorado, Raquel Aira publicou un interesantísimo traballo sobre os nomes das vacas en Galicia, direivos que os máis frecuentes son: Rubia, Marela, Pinta, Paloma, Linda, Gallarda, Negra, Careta, Toura, Mora, Parda, Xuvenca, Roxa, Morena e Cachorra. Claro que nisto, coma nos nomes persoais, tamén hai modas.

O Carballiño 28-02-09