sábado, 23 de diciembre de 2017

Savater


Parece que este tempo outonizo se me dá polos filósofos: hai quince días escribía de Emilio Lledó e hoxe de Fernando Savater. Talvez por aquilo que dicía Maupaussant de que o outono é a estación máis propicia para a reflexión espiritual, que está no cerne do filosofar.
E creo non esaxerar se digo que Savater é o intelectual máis relevante da España dos últimos anos. Ata tal punto que considero que en ningún estudo serio sobre a actual democracia española se podería prescindir da súa obra. Sería coma tratar de analizar a España do primeiro terzo do século XX esquecéndose de Ortega ou de Unamuno. E digo isto porque  Ortega e Unamuno gardan estreitas semellanzas con Savater. Os tres, como autores, móvense nese campo fronteirizo, tan fecundo coma fermoso, que hai entre a filosofía e a literatura, no que nin sequera os pensamentos máis profundos prescinden da estética literaria. Porque os tres, talvez antes que nada, son grandes escritores. Pero, ademais, os tres se caracterizan polo seu papel de activistas políticos, de pensadores valentes que, defendendo as súas ideas –máis ou menos acertadas-, nunca renuncian ó compromiso cívico e político coa realidade do seu país, na que participan como importantes creadores de opinión. E para comunicarse dun xeito áxil e directo cos concidadáns utilizan o medio periodístico preferentemente. Pero se en Unamuno destaca a faciana narrativa sobre a xornalística, e en Ortega a filosófica, en Savater está nos ensaios e nos artigos periodísticos o máis sobresaínte da súa produción literaria, sen menosprezar, claro está, o resto da súa obra. A min por exemplo, como educador que son, paréceme que “Ética para Amador” e “El valor de educar” son libros imprescindibles en calquera centro educativo, o primeiro para os alumnos e o segundo para os profesores; e que “Despierta y lee” pode ser un gran libro de achegamento ós clásicos da literatura, comparable ós que Calvino, Bloom ou Steiner teñen escrito sobre a mesma temática.
Estes días anda Savater moi atrafegado presentando o seu último libro: “Contra el separatismo”, un “panfleto”, segundo o define el mesmo, que chama á acción da cidadanía contra o nacionalismo separatista que ameaza a integridade do Estado. Nada novo, polo tanto, pois é ben coñecida a súa postura contra os nacionalismos excluíntes: por atentar contra o estado democrático, baseado na igualdade dos cidadáns diante da lei, por encima de calquera consideración étnica, histórica ou territorial. En consecuencia, non precisamos ler o panfleto os que seguimos a Savater, pero sempre resulta interesante estar atento ó que vai dicindo. Así que lles achego catro cousas que entresaquei do que lle escoitei: a primeira sobre a aplicación do artigo 155 en Cataluña: «Nunca debe de preocuparnos que el Estado haga cumplir la ley. Cuando hay que preocuparse es cuando permite que no se cumpla»; a segunda sobre as recorrentes chamadas ó diálogo: «A veces se olvida que la ley, en un estado democrático, es el resultado de un diálogo. Y que nace, sobre todo, para ser aplicada cuando el diálogo no conduce a nada.»; a terceira sobre o silencio de moitos intelectuais diante do desafío: «No todos los intelectuales tienen opiniones dignas de ser escuchadas, la mayoría tienen la inteligencia suficiente para hacer su novelita o su peliculita, pero no van mucho más allá.»; e a cuarta sobre a convocatoria de eleccións para o próximo día 21: «Un error. Son muy precipitadas.», o mesmo que penso eu.
En fin, un poderá estar de acordo ou non coas opinións de Savater, pero do que ninguén  pode acusalo é de non falar clariño. Como devoto que é de Camus, e de Orwell.

Artigo publicado no diario La Región o domingo 26 de novembro do 2017.

No hay comentarios: