Necrofilia cultural

«Mientras vivió, le llenaron de injurias: ya muerto, no les falta sino colocar su imagen en las aras.», escribía o P. Feijoo de Guillerme Harvey, descubridor da circulación sanguínea, exemplificando o que lle pasa a certos autores que en vida só gozan do van consolo de que colocarán coroas de frores no seu panteón. O apunte vén coma de molde para Blanco Amor, que, ignorado e coase desprezado polas elites culturais do país cando volveu de América, foi elevado ós altares en canto morreu. Anúncianse agora novos fastos conmemorativos coincidindo co 35 aniversario do seu pasamento. Non nos chegaba cos 10, 20, 25, 50, 75, 100, 150, 200 aniversarios -de nacementos, mortes,  publicacións-, para que agora tamén se celebren os 35 cabodanos: veña festa que o país é rico! Porque, non se esqueza que todo isto sae dos esfuracados petos dos parroquiáns. Mentres, non hai cartos para becas, nin para comedores escolares, nin para libros de texto…

Xa temos falado do demoledor diagnóstico que fai X.C. Bermejo da cultura galega, e de cómo no seu paso de reivindicativa a oficial se elaborou un discurso de exaltación tan desproporcionado que acabou caendo na megalomanía máis ridícula, da que a Cidade da Cultura é o máximo expoñente. Describe o profesor Bermejo como coa chegada da Autonomía o mundo da cultura pasou a ser obxecto da subvención pública –un dos velenos máis letais, non só da cultura- e converteuse en foco de atracción para un conxunto de  espabilados que, bailando coa música que toque, concentran o seu talento en descubrir sinecuras e ventar conveniencias. E como non hai para todos, organízanse camarillas: círculos pechados de axuda para propios e de exclusión para alleos. Pero isto resulta común en toda España. Non obstante, hai un elemento bastante exclusivo de Galicia: a obsesión polas celebracións culturais, sobre todo polos aniversarios. Trátase dun afán necrofílico de conmemoración perpetua que, cualificado por Bermejo de “vampirismo cultural” -porque non é pouco o que se zuga-, levou a unha cultura de simulacro e cerimonial que actúa de escudo diante de calquera  intento de comprometela cos tempos que corren. Curiosamente, os máis homenaxeados: Rosalía, Curros, Castelao, …, Blanco Amor, nunca gozaron da subvención; digo máis, de tela tido é seguro que non houberamos gozado nós das súas mellores obras. «El “Quijote” fue escrito en un lugar “donde toda incomodidad tiene su asiento”», escribía nunha ocasión Albino Núñez: lección que nunca se debería esquecer.

Non precisa Blanco Amor, talvez o máis potente narrador en lingua galega, de máis conmemoracións das habituais: porque non se conmemora o que está vivo. E iso non quita para que non se deba proseguir no estudo e na edición da súa obra, como é o caso das recopilacións de artigos que se prometen. Todo o que sexa afondar no coñecemento do autor que mellor retratou a Auria de principios do século XX será bo. Pero, calquera utilización do seu prestixio en beneficio de terceiros será mala. Cando o 25 cabodano de Castelao, Blanco Amor opuxérase a todo tipo de oportunismo baleiro e apropiativo do nome do homenaxeado, e en contra de toda “solenidade paraoficial” neutralizadora da súa doutrina: cabe deducir que o mesmo pensaría para el. Canto máis agora. Porque, mentres a memoria de Blanco Amor goza de excelente saúde, o país pasa por dificultades extremas: hai ringleiras de xente nas portas das oficinas de desemprego e nas das institucións de axuda social; e, mentres centos de industrias pechan e medio país vai a monte, os mozos reviven o drama da emigración. A iso, e non ó botafumeiro,  atenderían Rosalía, Curros, Castelao, …, Blanco Amor. 

Artigo publicado no diario "La Región" o xoves 3 de xullo do 2014